Pozytywizm - charakterystyka pozytywizmu. Główne założenia pozytywizmu

Pozytywizm to epoka literacka, która zajęła okres od lat czterdziestych do siedemdziesiątych w Europie, a od lat sześćdziesiątych do końca dziewiętnastego wieku w Polsce. Epoka ta charakteryzowała się niezwykłym rozwojem techniki i nauki.  Człowiek pozytywistyczny wprost zachłysnął się nieograniczonymi wolnościami i znów uwierzył w to, że potęga jego rozumu może dowiedzieć się wszystkiego i uczynić wszystko.

Naczelną cechą pozytywizmu jest przeświadczenie o tom, że budowanie i odkrywanie wiedzy o świecie musi nastąpić poprzez badanie faktów dostępnych rozumowi, a również takich, które można potwierdzić doświadczanie (empirycznie). Dlatego też pozytywizm odrzucił romantyczną metafizykę i skierował się ku poglądom racjonalistycznym.

Ważne w pozytywizmie było podejście do kwestii nauki. Edukacja nawet najbiedniejszych warstw społecznych miała pomóc w rozwoju społeczeństw i państw. Panowały dwa hasła: praca organiczna i praca u podstaw . Praca organiczna rozumiana była jako wszechstronny rozwój gospodarczy. Państwo zaczęto pojmować jako organizm, którego członki muszą ze sobą współpracować, aby całość poprawnie funkcjonowała. Stąd też zmiany i reformy należało wprowadzać kompleksowo. Z kolei praca u podstaw oznaczała działania oświatowe, edukacyjne, które miały sprawić, że najuboższe warstwy społeczeństwa docenią potrzebę edukacji.

Pozytywizm był też okresem, w którym dążono do emancypacji  kobiet (polskimi przedstawicielkami tego nurtu były Eliza Orzeszkowa i Maria Konopnicka) a również asymilacja i tolerancja wobec mniejszości żydowskiej.

Polski pozytyweizm, z uwagi na sytuację zaborów uzyskał jeszcze jedno, polityczne znaczenie. Miał być okresem, w którym miano zaniechać zbrojnych prób odzyskania niepodległości narodu polskiego, miano jednak dbać o tradycję, kształcić naród, a wszystko po to, żeby tradycja i polskość nie zostały zapomniane.