Stanisław Wyspiański - biografia, życiorys
JUŻ 9902 WYPRACOWANIA W BAZIE!
- 4914 wypracowanie - Język polski
- 1594 wypracowanie - WOS
- 2021 wypracowanie - Historia
- 787 wypracowanie - Religia
- 528 wypracowanie - Język angielski
- 58 wypracowanie - Język niemiecki
Stanisław Wyspiański (1869-1907) to wszechstronny artysta doby modernizmu, nazywany „czwartym wieszczem”. Przychodzi na świat w Krakowie jako syn rzeźbiarza Franciszka Wyspiańskiego oraz Marii Rogowskiej. Bardzo wcześnie zostaje osierocony przez matkę, Maria umiera w 1876 r., już jako uczeń Gimnazjum im. Świętej Anny zdradza talenty malarskie. Podobnie pracownia ojca, mieszcząca się u podnóża Wawelu, musiała bardzo silnie wpływać na wyobraźnię małego chłopca.
Zaledwie cztery lata po śmierci matki umiera także ojciec Wyspiańskiego. Osamotnionego Stanisława otacza opieką jego ciotka – Joanna Stankiewiczowa. To właśnie wtedy Wyspiański ma okazję po raz pierwszy zetknąć się z przyjacielem domu, wybitnym malarzem Janem Matejko, który udziela utalentowanemu chłopcu profesjonalnych wskazówek na temat rysunku i malarstwa. Wkrótce młody Wyspiański zostaje słuchaczem nadzwyczajnym Szkoły Sztuk Pięknych w Krakowie. Trzy lata później, w 1887 r., zdaje maturę i rozpoczyna studia z zakresu historii sztuki i historii klasycznej na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz w Krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych; już jako pełnoprawny uczestnik kursów akademickich.
W 1897 r. Wyspiański odbywa podróż po terenach dzisiejszej Ukrainy (Lwów, Drohobycz i in.), z której przywozi wiele szkiców oraz prywatnych notatek. Podobnie w 1890 r. ma miejsce jego podróż w celach naukowych po Europie, a od 1891 r. artysta rozpoczyna studia w Paryżu. Wcześniej, bo w 1889 r., pomaga Janowi Matejce w renowacji polichromii Bazyliki Mariackiej w Krakowie. Również we Francji uczestniczy w konkursie na projekt witrażu do Kościoła Najświętszej Marii Panny w Krakowie. Podczas pobytu w Paryżu powstają wreszcie pierwsze utwory dramatyczne, m.in. „Wanda” (1892), pierwszy z tzw. dramatów narodowych, który utorował swemu autorowi drogę do sławy, czyli „Warszawianka” (1893), „Meleager”. Efektem zainteresowań plastycznych w omawianym okresie są płótna malowane głównie techniką olejną.
W 1894 r. Wyspiański powraca do Krakowa. Pracuje przy renowacji średniowiecznych witraży w Kościele Dominikanów oraz tworzy polichromię dla Kościoła Ojców Franciszkanów. Tworzy także dokumentację wystroju wnętrz wawelskich. W 1897 r. powstaje jedno z najsłynniejszych dzieł artysty – witraż do Kościoła Franciszkanów zatytułowany „Bóg Ojciec – Stań się”, a także pozostałe tzn. „Cztery żywioły” i „Błogosławiona Salomea”. Za projekt witrażu „Stygmatyzacja św. Franciszka”, powstały na to samo zamówienie, Wyspiański otrzymuje nagrodę w konkursie ogłoszonym wówczas w Krakowie. W 1898 r. zostaje kierownikiem artystycznym „Życia”. W tym okresie powstają prace plastyczne wykonane techniką pasteli. Są to krajobrazy Krakowa, portrety przyjaciół oraz własnych dzieci (urodzonych jeszcze przed ślubem z ich matką; córka Helena ur. w 1895 r., syn Mieczysław ur. w 1899 r.).
W 1900 r. ma miejsce ślub artysty z Teodorą Teofilią Pytko, która pracowała wcześniej jako służąca w domu jego ciotki. W 1901 r. powstaje najsłynniejszy z narodowych dramatów – „Wesele”. Wyspiański mimo postępującej choroby (kiła), jest niezwykle aktywny zawodowo. Pisze nowe dramaty (m.in. „Wyzwolenie”, „Bolesława Śmiałego”, „Achillesa”), wystawia na scenie krakowskiej Mickiewiczowskie „Dziady”, wreszcie także i utwory swojego autorstwa: „Warszawiankę” (1899), „Wesele” (1901), „Bolesława Śmiałego” (1903). Od 1902 r. pracuje jako docent w Akademii Sztuk Pięknych. Aspirował także do posady dyrektora krakowskiego teatru. Zasiada w Radzie Miejskiej. W 1905 r. wyjeżdża dla podratowania zdrowia do austriackiego kurortu w Bad Hall. W 1906 r. wraz z rodziną przenosi się do domu do podkrakowskiej wsi Węgrzce.
Niestety koniec jest nieuchronny. Utalentowany artysta odchodzi zbyt wcześnie, umiera 28 listopada 1907 r. w Krakowie, pozostawiając wiele niedokończonych projektów. Został pochowany w Krypcie Zasłużonych na Skałce.
Podobne wypracowania do Stanisław Wyspiański - biografia, życiorys
- Czy Mały Książę jest rzeczywistą postacią czy wytworem wyobraźni? - Antoine de Saint Exupery „Mały Książę”
- Charakterystyka realizmu - Realizm w literaturze
- Kartka z pamiętnika Robinsona Crusoe
- Wiktor Gomulicki „Wspomnienia niebieskiego mundurka” - Czy chciałabyś uczyć się w szkole z XIX wieku?
- Wiersze Bolesława Leśmiana - Motyw śmierci i nicości w twórczości Leśmiana. Opracowanie
- Komizm w „Tangu” Sławomira Mrożka
- Igor Newerly - biografia, życiorys
- „Krzak dzikiej róży w Ciemnych Smreczynach” - symbole, symbolizm, symbolika. Opracowanie
- Król Salomon - najbogatszy człowiek wszech czasów. Na czym polegało bogactwo króla Salomona?
- Polityka i historia w utworze „W pustyni i w puszczy” Henryka Sienkiewicza
- Stefan Żeromski „Syzyfowe prace” - charakterystyka Andrzeja Radka
- Moja mała ojczyzna - opis miejsca
- Rola lektur w kształtowaniu charakterów postaci literackich - rozważ na przykładzie wybranych utworów
- Małgorzata Musierowicz „Opium w rosole” - Charakterystyka Kreski - Charakterystyka Janiny Krechowicz
- Impresjonizm i symbolizm - „Jądro ciemności” Josepha Conrada
- Juliusz Słowacki „Hymn” - środki stylistyczne w wierszu i ich funkcja. Opracowanie
- Pozytywizm - charakterystyka pozytywizmu. Główne założenia pozytywizmu
- Opis dowolnego miejsca
- Juliusz Słowacki „Balladyna” - tragedia o władzy, etyce i ludzkiej naturze
- Władysław Reymont „Chłopi” - artyzm w „Chłopach” Władysława Reymonta