Adam Mickiewicz „Pan Tadeusz” - Epilog - interpretacja, opracowanie

Epilog Pana Tadeusza powstał po napisaniu całego dzieła, jako jego uzasadnienie. Mickiewicz tłumaczy w nim konieczność napisania utworu krzepiącego i wzywającego do walki.

Dowiadujemy się z Epilogu, że poeta jest emigrantem i bardzo cierpi z powodu tęsknoty za ojczyzną i niemożliwości wzięcia udziału w walkach o jej wolność. Męczą go też i martwą ciągłe spory między tymi, którzy musieli wyjechać z kraju. Krytykuje postawę emigrantów, czyli jednocześnie dotyka oskarżeniem samego siebie. Ma do siebie i do innych emigrantów żal o ucieczkę od żołnierskich obowiązków, za wykorzenianie polskości z serca, za kłótliwość i niechęć do siebie nawzajem.

Ich postawa może być tłumaczona niepewną pozycją i niechęcią ze strony państw, w których przyszło im mieszkać, jednak poeta nie ma zrozumienia dla braku jedności i solidarności wśród tych, którzy z różnych przyczyn opuścili swój kraj.

Jednocześnie Mickiewicz wyraża swoją krytykę wobec władz i społeczeństw państw zachodnich, które nie dorastają do polskiej gościnności, odwagi i wierność tradycjom.

Epilog jest także konfrontacją sytuacji ojczyzny z realiami ukazanymi w utworze. Poeta odpowiada na zarzuty dotyczące przemilczenia trudnej prawdy o Polsce (m.in. zaborów) w ten sposób, że chciał uniknąć wgłębiania się w smutny temat, szukając sielankowych wspomnień o kraju swojego dzieciństwa.

Jego dzieło ma pokrzepiać serca, a nie drążyć ciężki temat „śmierci” ojczyzny. Napisanie go było możliwe tylko dzięki emigracji: umożliwiła ona poecie odcięcie się od brutalnej prawdy na temat ojczyzny i odnalezienie w pamięci cudownych lat dziecinnych, co przyniosło ukojenie i nadzieję na to, że Polska kiedyś znów będzie krajem niepodległym.

W dalszej części Epilogu Mickiewicz znów nawiązuje do idyllicznego obrazu kraju lat dziecinnych: do jego świętości, wspaniałości, krajobrazach. Dzięki spisanym wspomnieniom autor dzieła pragnie powrócić do ojczyzny. Wyraża w ten sposób swoją miłość do ojczyzny i żal spowodowany jej trudną sytuacją. Prorokuje także, że w przyszłości ojczyzna znów będzie wolna, a jego utwór, w którym spisał historię i obyczajowość czasów szlacheckich, będzie wywoływał wzruszenie u czytelników, a także stanie się źródłem i wzorem kultury i tradycji. Poeta wyraża nadzieję, że po odzyskaniu niepodległości jego dzieło znajdzie się w każdym domu.