Opis stroju szlacheckiego

Szlachta przez całe wieki nadawała ton polityce państwa polskiego. Warstwa ta stała się tak bogata i potężna, że – w pewnym sensie – zupełnie oderwała się od reszty społeczeństwa. Tworzyła własną kulturę i obyczajowość, której ważną częścią były także stroje. Przyjrzyjmy się tradycyjnemu strojowi siedemnastowiecznego polskiego szlachcica.

Najważniejszymi częściami ubioru były żupan i kontusz. Pierwsza część garderoby to nic innego jak prosta, długa, obcisła męska suknia o niewysokim kołnierzu. Wśród szlachty dominowała wersja w kolorze czerwonym, żółty nosili mieszczanie. Żupan przewiązywano cienkim pasem, u którego zapięta była polska szabelka – karabela. Kontusz nakładano na żupan. Najczęściej miał on kolor kontrastujący z tą częścią ubioru. Jego cechą charakterystyczną były rozcięte rękawy (rozszerzane przy dłoniach). To wszystko spinano pasem kontuszowym – bardzo wytwornym i ozdobnym elementem garderoby (niektóre pasy miały nawet 4 metry długości!).

Z powodu dosyć rozbudowanych górnych części ubioru, hajdawery (spodnie) były mało widoczne. Dlatego nie przykładano do nich specjalnej uwagi – były zrobione z prostego materiału, w pasie spinało się je sznurkiem, a nogawki chowano do butów. Szlacheckie obuwie przypominało wyglądem dzisiejsze kozaki. Charakterystyczne były dla niego obcas i podkówka. Wysokie cholewy nakładano na spodnie, przez co ich kolor był bardzo widoczny, a miał on niebagatelne znaczenie. Biedniejsza szlachta nosiła czarne buty, bogatsza mogła pozwolić sobie na żółte lub czerwone.

Bardzo ważnym elementem stroju była czapka. Składała się z główki (wierzchu) oraz futrzanej otoczki. Często ozdabiano ją piórami mocowanymi na bogato zdobionych broszkach. Największą zaletą tej części ubioru było to, że doskonale chroniła przed chłodem. Podobne zadanie miała delia – obszerna peleryna o futrzanym kołnierzu.

Warto jeszcze wspomnieć o bardziej intymnych elementach szlacheckiej garderoby. Bielizna składała się najczęściej z koszuli i gaci. W tamtych czasach nie noszono skarpet, a stopy owijano onucami (tkanina lniana) lub wkładano pończochy.