Średniowieczne wzorce osobowe – zdezaktualizowane czy wciąż aktualne? Rozprawka

Do średniowiecznych wzorców parenetycznych (osobowych) należą: wzór rycerza, świętego i ascety oraz wzorzec władcy. W dzisiejszych czasach rycerstwo od dawna nie istnieje, monarchia w takiej formie, jaka występowała w okresie średniowiecza dawno się zakończyła, a ascetyzm uważany jest za przeżytek w świecie opartym na łatwej konsumpcji. Trudno na pierwszy rzut oka znaleźć kontynuacje tych wzorów parenetycznych w czascah nam współczesnych. Odpowiedź na pytanie czy są one aktualne czy raczej zdezaktualizowane uważam jednak za trudną i zależną od poglądów osoby pytanej.

Z pewnością etos rycerski w całej swej okazałości nie przetrwał do naszych czasów, jednak jego elementy nadal są żywe. Każdy dobrze wychowany mężczyzna wie, że należy szanować kobiety, być mężnym i żyć zgodnie z własnym kodeksem moralnym. O tym, że należy w pewnych momentach zachować się szlachetnie, nie trzeba nikomu przypominać. Pomaganie osobom, które potrzebują naszej troski jest również pozostałością etosu rycerskiego.

Wzór świętego, według mnie, przetrwał do naszych czasów. Średniowieczni asceci nie są już zjawiskiem popularnym, ale wyrzekanie się dóbr tego świata jest zasadą żywą w wielu klasztorach – na przykład założonym przez świętego Franciszka z Asyżu klasztorze braci franciszkanów, czy w zakonie kamedułów. Mimo, iż większość z nas nie zdecydowałaby się żyć na słupie (jak świety Szymon Słupnik), czy pod schodami własnego domu (jak święty Aleksy), to tego typu historie pobudzają nadal naszą wyobraźnię. Wielu milionerów żyjących w Stanach Zjednoczonych zdecydowało się już oddać znaczną część swoich dochodów na cele charytatywne. Chociaż nie można ich porównywać do Aleksego, który umartwiał się w sposób dla nas być może przesadny, to sam fakt rozdania swojego majątku ubogim w obecnych czasach, gdy tak istotne jest dla wielu posiadanie dóbr materialnych, jest rzeczą niezwykłą.

Ostatni wzór parenetyczny – sprawiedliwy i dobry król jest najtrudniejszy do odnaleziena obecnie, ponieważ monarchia w większości krajów nie występuje. Można jednak odwołać się do znanej każdemu Lady Diany, która w pewien sposób realizowała wzór dobrej władczyni. Cieszyła sie niezykłą przychylnością poddanych, dbała o to, aby w jej kraju żyłosię ludziom dobrze, nie zapominając o zakątkach świata, w których nadal panuje głód, a ludzie cierpią z powodu wojen. Była sprawiedliwa, wrażliwa i inteligentna. Chociaż nie była królową, to jednak jako członek rodziny królewskiej realizowała wzorzec dobrego władcy w sposób jak najbardziej zadowalający.

Moim zdaniem niektóre wartości, które w średniowieczu były uznawane za pozytywne, dziś już nie są tak jednoznacznie pozytywnie oceniane. Śmierć na polu walki, poniesiona podczas wojny religijnej nie kojarzy się nam z pewnością z postawą dobrego chrześcijanina. Dziś nie jest niczym pozytywnym zabicie niewiernego Saracena. Jednak wyrzeczenie się nadmiaru dóbr i skromne życie, jest przez wielu oceniane pozytywnie. Bycie dobrym władcą (czy też dobrym politykiem) nadal jest w cenie. Każdy mężczyzna powienien traktować swoją żonę lub partnerkę szarmancko, niczym średniowieczny rycerz. Uważam więc, że nie wszystkie cechy właściwe średniowiecznym wzorcom osobowych zostały zdezaktualizowane.