William Szekspir „Hamlet” - „Hamlet” jako tragedia zemsty. Opracowanie

Można powiedzieć, iż motywem przewodnim „Hamleta” jest zemsta. Dotyka ona lub staje się udziałem niemal każdego z bohaterów dramatu. Tragiczne losy uwikłanych w zemstę bohaterów świadczyć mogą o destrukcyjnym charakterze zawiści i chęci odpłaty.

Zwykle wspomina się w tym kontekście o działaniach Hamleta, chcącego pomścić śmierć ojca, jednak nie tylko on żywi to niezdrowe uczucie. Także Laertes – brat Ofelii – jest trawiony przez żądzę zemsty za morderstwo dokonane przez Hamleta na ojcu mężczyzny, Poloniuszu. Młodzieniec obwinia Hamleta także o śmierć siostry. Także Klaudiusza i Poloniusza można by oskarżyć o poddawanie się niskim pobudkom. Fortynbras natomiast uosabiał bardziej „honorowe” oblicze zemsty.

Hamlet jest człowiekiem wrażliwym i lubiącym filozofować. Podejmowanie decyzji przychodzi mu z trudem, dlatego czasami mamy wrażenie, iż to duch króla popycha go do działania. Młodzieniec czuje, że powinien pomścić śmierć ojca, gdyż tego wymaga tradycja i honor królewski. Nie może się jednak zdecydować na ten krok ze względu na dylematy moralne oraz niepewność co do tożsamości faktycznego mordercy.

Główny bohater tragedii pragnie zemsty na Klaudiuszu nie tylko ze względu na fakt, iż mężczyzna okazuje się mordercą ojca Hamleta. Młodzieniec ma stryjowi za złe, że ten bez skrupułów uwodzi jego matkę oraz bawi się Ofelią niczym marionetką. Traktuje go jako uzurpatora władzy, gdyż tron po śmierci króla Danii przypaść powinien Hamletowi. Klaudiusz jawi się mężczyźnie jako grabieżca nie tylko ze względu na kwestie materialne czy rodowe: młodzieniec jest świadomy, iż stryj zabiera mu najukochańsze osoby – matkę oraz młodziutką Ofelię.

Hamlet waha się i rozważa każdą decyzję pod względem moralnym. Inaczej jest z Laertesem, synem Poloniusza. Ten mężczyzna nie próbuje nawet hamować swej zapalczywości. Gorąca krew doprowadza go do utraty kontroli nad własną osobą i uniemożliwia trzeźwą ocenę sytuacji. Skrupuły natury moralnej czy religijnej są mu obce. Laertes pragnie zemścić się na Hamlecie, który zamordował jego ojca. Jego gniewu nie hamuje nawet fakt, iż królewicz zabił potencjalnego teścia przez pomyłkę. Wzburzenie potęguje świadomość o szaleństwie i śmierci siostry – Ofelii. Za wszystko obwinia Laertes Hamleta.

Klaudiusz, późniejszy król Danii, także nie jest wolny od uczucia zemsty. Nie wiemy tak naprawdę, co przede wszystkim kierowało postępowaniem mężczyzny, co spowodowało, iż dopuścił się bratobójstwa. Być może były to zaszłości i konflikty między braćmi wypływające z zazdrości o stanowisko, żonę i syna. Klaudiusz mógł być rozgoryczony faktem, iż to jego brat osiągnął wszystko, o czym można by marzyć. Czuł się pokrzywdzony niesprawiedliwością losu, dlatego sam chciał wymierzyć sprawiedliwość, która miała być wyrazem zemsty za wszystkie lata upokorzenia i zajmowania drugiego po bracie miejsca w hierarchii dworskiej.

W odróżnieniu od wyżej przedstawionych działań bohaterów sposób postępowania Fortynbrasa, księcia Norwegii, nie wymaga aż tak wielkiego potępienia. Zemsta, której chce dokonać, nie dotyczy pobudek osobistych, ale jest wyrazem patriotyzmu i szacunku do tradycji. Młodzieniec odczuwa potrzebę zemsty nie dlatego, iż wzbierają w nim negatywne uczucia, ale dlatego, że takie są kulturowe obyczaje. Ojciec Hamleta pokonał bowiem ojca Fortynbrasa w bitwie. Gdyby książę norweski zaniechał zemsty, zhańbiłby pamięć swojego ojca.

Szekspir w swoim dramacie pokazuje czytelnikom, iż zemsta niejedno ma imię: od wiecznie wahającego się i niepewnego słuszności swych decyzji Hamleta, poprzez zapalczywego Laertesa, po godnego Fortynbrasa. Dramaturg daje nam do zrozumienia, iż pragnienie zemsty w każdej postaci jest uczuciem destrukcyjnym zarówno dla mściciela, jaki otoczenia, często pozostającego bez winy.