Stanisław Przybyszewski - biografia, życiorys

Stanisław Przybyszewski to niepokorny duch polskiej cyganerii, wichrzyciel sumień, skandalista. Jest autorem jednego z najważniejszych młodopolskich manifestów, pisarzem i teoretykiem. „Meteorem Młodej Polski”.

Urodzony w Łojewie nieopodal Kruszwicy, w 1868 r., w rodzinie wiejskiego nauczyciela. Uczęszcza do gimnazjum w Toruniu oraz Wągrowcu, a następnie wyjeżdża na studia do Berlina. Nie ukończy ani rozpoczętej pierwotnie architektury, ani medycyny, na którą potem się przenosi. Początkowo ima się różnych zajęć, aż w końcu dzięki protekcji znajomych otrzymuje posadę w „Gazecie Robotniczej”. Na początku lat 90. wiąże się z Martą Foerder, z którą ma troje dzieci. Kiedy w 1893 r. artysta poślubi Dagny Juel, Marta odejdzie na dalszy plan. Wkrótce porzucona kobieta nie zniesie rozłąki rozstania i popełni samobójstwo. Losem dzieci z wcześniejszego związku Przybyszewski nigdy nie będzie się przejmował.

W międzyczasie pisarz zaczyna istnieć wśród paryskiej cyganerii. W 1898 r. przyjeżdża do Krakowa, gdzie prowadzi czasopismo „Życie”. Niestety już po dwóch latach periodyk upada. Nie milkną natomiast skandale skupione wokół postaci jego redaktora. Przybyszewski uwodzi żonę Jana Kasprowicza. W wyniku romansu męża z panią Kasprowicz, Dagny postanawia go opuścić w 1900 r. W przyszłości jeszcze raz do niego wróci, jednak jej los i tak będzie przesądzony – odtrącona Norweżka zginie od strzału innego adoratora. W 1906 r. po poślubieniu Jadwigi Kasprowiczowej Przybyszewski wyjeżdża do Monachium, gdzie mieszka do 1918 r. Po wojnie będzie pisał dla ekspresjonistycznego „Zdroju”. Problemy ze znalezieniem stałego zajęcia staną się natomiast źródłem niekończących się przeprowadzek. Ostatecznie w 1924 r. otrzyma on stanowisko w kancelarii prezydenta RP i zamieszka na Zamku Królewskim. Ostatnie lata swego życia spędzi na rodzinnych Kujawach.

Charyzma i ekscentryczność Przybyszewskiego sprawiły, iż na przełomie XIX i XX w. stał się najjaśniejszym z ówczesnych celebrytów. Narzucił swej widowni nowy, „szatański” sposób bycia, inny rodzaj ekspresji i pojmowania zadań literatury. To od dyskusji na jego temat zaczynano rozmowy w elitarnych kręgach, a także wśród mniej wyszukanej publiki. Był prorokiem i przywódcą nadającym tempo oraz formę życiu kulturalnemu.

Swą aktywność literacką Przybyszewski rozpoczyna od publikacji eseju „Z psychologii jednostki twórczej” (1892), ale do najsłynniejszych jego prac należy bezsprzecznie „Confiteor”, wydrukowany w 1. numerze „Życia” z 1900 r. Tekst głoszący hasła: „sztuki dla sztuki”, artysty-demiurga i absolutu oraz zrywający z ciasnym gorsetem konwenansów i sztucznych norm, szybko staje się niekłamanym credo całej generacji dekadentów. Przybyszewski stworzy również powieści, np.: „Dzieci Szatana”, „Homo sapiens”, „Synowie ziemi” oraz dramaty: „Matka”, „Śnieg”, „Śluby” i in.