Henryk Sienkiewicz „Pan Wołodyjowski” - miłość i wojna jako główne motywy „Pana Wołodyjowskiego”. Opracowanie

„Pan Wołodyjowski” Henryka Sienkiewicza to trzecia część trylogii, opowiadającej o Rzeczpospolitej z drugiej połowy XVII wieku, czyli z czasów, kiedy Polska była jeszcze krajem silnym i niepodległym. Tak, jak we wcześniejszych częściach trylogii, głównymi motywami „Pana Wołodyjowskiego” są miłość i wojna.

Akcja powieści rozgrywa się w czasach wojen z Turcją, trwających w latach 1668-73. Wojny te były kolejnymi z całej serii - wcześniej konflikt kozacki i najazd szwedzki - które wyniszczyły ekonomicznie i wojskowo Rzeczpospolitą, a osłabiony kraj zdobył się jeszcze na jeden tryumf - zwycięstwo króla Jana III Sobieskiego na Turkami pod Wiedniem. Bohaterowie trzeciego tomu trylogii - Michał Wołodyjowski, jego żona Baśka, Ketling, Zagłoba, pełnią służbę na dalekiej wschodniej rubieży kraju w stanicy w Chreptiowie. Wołodyjowski jest znakomitym żołnierzem, podobnie jak jego przyjaciele, jego żywiołem jest wojna, dlatego w książce znajdziemy sporo opisów bitew i pojedynków. Kiedy niebezpieczeństwo tureckiej inwazji rośnie, Wołodyjowski razem z Ketlingiem wyruszają bronić twierdzy w Kamieńcu Podolskim. Przyjaciele przysięgają, że nie opuszczą bronionego zamku, nawet gdyby zdobył ją nieprzyjaciel. Kiedy turecki szturm przynosi powodzenie, bohaterowie wysadzają się w powietrze.

Po tym krótkim streszczeniu widać, że motyw wojny, bitew, potyczek, broni pojawia się niemal na każdej karcie powieści Sienkiewicza. Książka zaczyna się od pobytu Michała Wołodyjowskiego w klasztorze. Wielki żołnierz zamknął się tam, bo zmarła jego narzeczona, Anusia Borzobohata Krasieńska. Przyjaciele Wołodyjowskiego robią wszystko, by go z klasztoru wyciągnąć. Nie mogą pogodzić się z faktem, że tak znany dowódca, cenny strateg, znakomity szermierz spędzi resztę życia jako mnich. Prawie wszyscy bohaterowie „Pana Wołodyjowskiego” przywykli do wojny i żołnierskiego trybu życia. Dla nich pochody, marsze czy patrole to dzień powszedni, na tym polega między innymi służba w granicznej stanicy. Wojenne zdolności prezentują także kobiety, przynajmniej jedna - Basia, żona Michała. Uprowadzona przez zakochanego w niej Azję uwalnia się i wraca do męża.

Miłość to także niezwykle istotny motyw, nie tylko „Pana Wołodyjowskiego”, ale całej trylogii. Oś konstrukcyjna tych książek opiera się, oprócz naturalnie konfliktu zbrojnego, na walce dwóch bohaterów o jedną kobietę. Tak jest w każdej z powieści - a rywale są przedstawicielami dobra i zła. W „Ogniem i mieczem” o Helenę Kurcewiczównę stara się Jan Skrzetuski i Bohun, kozacki ataman, walczący u boku Chmielnickiego. W „Potopie” konkurentami do serca Oleńki Billewiczówny są Andrzej Kmicic i arystokrata, książę Bogusław Radziwiłł. W „Panu Wołodyjowskim” o Basieńkę walczą tytułowy bohater i Azja, syn przywódcy Tatarów. Konflikt między zwaśnionymi mężczyznami buduje całą akcję powieści - w każdej z nich czarny charakter (odpowiednio: Bohun, Radziwiłł i Azja) porywa pozytywnemu bohaterowi ukochaną. Oczywiście kobieta jest zakochana w pozytywnej postaci każdej z historii - w „Potopie” Basia kocha i głęboko szanuje Michała. Po wielu trudach i przeszkodach i nieraz przy pomocy przyjaciół, porwana odzyskuje wolność i bierze ślub ze swoim wybrankiem.

Podobnie jest w „Potopie”. Książka zaczyna się wątkiem nieszczęśliwej miłości, Michał rozpacza po stracie Anusi i wydaje się, że już nikt nie zdoła go pocieszyć. Ale Wołodyjowski to niezwykle kochliwy człowiek, po niedługim czasie zadurza się w Krzysi Drohojowskiej, narzeczonej Ketlinga. Pan Michał o tym nie wie i miłosne nieporozumienie kończy się nieomal pojedynkiem. Na szczęście wszystko udaje się wyjaśnić, ale Wołodyjowski znów jest nieszczęśliwy. Zaślepiony miłością do Krysi, bohater nie dostrzega uczucia Basi. Dziewczyna sama mu o tym mówi, to dość nietypowe jak na Sienkiewicza - zazwyczaj to mężczyźni starali się o kobiety i w pozostałych częściach trylogii tak właśnie było.

Szczęście Basi i Michała burzy Azja Tuhajbejowicz, zakochany w ślicznej Baśce. Negatywny bohater powieści ucieka się do porwania, na szczęście pani Wołodyjowska sama potrafi się uwolnić i wraca do męża.