Praca u podstaw - hasło programowe pozytywistów na przykładzie nowel Henryka Sienkiewicza

Praca u podstaw to jedno z głównych haseł programowych pozytywizmu. Jego założenia sformułowali Aleksander Świętochowski oraz Leopold Mikulski w cyklu artykułów pt. „Praca u podstaw”, ogłoszonym w 1873 r. w „Przeglądzie Tygodniowym”. Był to program oświaty i edukacji najniższej warstwy społecznej, a jego celem było stworzenie świadomych swoich praw i obowiązków obywateli.

Pozytywiści w swoich utworach starali się akcentować potrzebę edukacji najbiedniejszych, dlatego ich teksty nierzadko dotykają właśnie tej problematyki. Wystarczy wspomnieć chociażby takie nowele jak: „Szkice węglem”, „Janko Muzykant” Sienkiewicza, „Antek” Prusa, „ABC” Orzeszkowej, „Siłaczkę” Żeromskiego itd. Również w powieściach kwestia  ta często pojawia się jako jeden z wątków bądź epizodów, np. w „Lalce” Prusa w „Nad Niemnem” Orzeszkowej czy w „Ludziach bezdomnych” Żeromskiego. Ideę pracy u podstaw przybliżają reprezentatywne nowele Sienkiewicza.

„Szkice węglem” to historia zmagań z własną bezsilnością małżeństwa Rzepów. Rzecz dzieje się we wsi Barania Głowa, tuż po uwłaszczeniu chłopów. Tamtejszy pisarz...