Tadeusz Różewicz „Zostawcie nas” - poeta przemawia w imieniu pokolenia Kolumbów. Opracowanie, interpretacja

„Zostawcie nas” to słowa skierowane do tych, którzy nie pamiętają wojny. Podmiot liryczny wiersza wypowiada się w imieniu swojego pokolenia. Generacja ludzi urodzonych około roku 1920 była określana mianem pokolenia Kolumbów. Termin ten zaczerpnięto od tytułu książki Romana Bratnego „Kolumbowie. Rocznik 20.”. Przeżyciem pokoleniowym Kolumbów była druga wojna światowa. To ona zdeterminowała ich przyszłość, odebrała im młodość, zniszczyła marzenia i odebrała niewinność. Młodzi ludzie zmuszeni byli zabijać, każdego dnia obcowali ze śmiercią i okrucieństwem. 

Tadeusz Różewicz, urodzony w 1921 roku, należał do pokolenia Kolumbów. Jako jeden z nielicznych przeżył wojnę. Wiersz „Zostawcie nas” jest apelem do tych, którzy nie doświadczyli jej okropieństw. Podmiot liryczny wypowiada się w pierwszej osobie, czasem w liczbie mnogiej, czasem w pojedynczej. „My” liryczne pojawia się na początku i na końcu wiersza, tworząc klamrę ujmującą całość. Powtarzają się wówczas słowa: „zostawcie nas”. To jest głos całego pokolenia, które nie chce, by je pamiętać. Jego los był zbyt okrutny i nieludzki. Przyszłe pokolenia, jeśli chcą żyć „jak ludzie”, nie mogą o nich pamiętać. Taka pamięć zatrułaby także ich młodość. Wyjaśniają to dalsze strofy, w których wypowiada się pierwszoosobowy podmiot liryczny, przywołując też słowa dziewczyny. Te postaci, również należące do pokolenia Kolumbów, mówią o swoich pragnieniach z czasu wojny. On mówi: „my zazdrościliśmy/ roślinom i kamieniom/ zazdrościliśmy psom /chciałbym być szczurem”, ona potwierdza, wyrażając swoje marzenie: „chciałabym nie być /chciałabym zasnąć /i zbudzić się po wojnie”.

Lata wojny przyniosły straszne wydarzenia, ludzie umierali w walce, w obozach zagłady, z głodu i chorób. Śmierć stała się powszechnym zjawiskiem, przestała wzruszać. Człowiek poznał też straszną prawdę o sobie. Niewielu zdołało zachować godność, ze strachu przed śmiercią i cierpieniem ludzie dopuszczali się strasznych zbrodni. Młodzi ludzie, którzy byli świadkami tego wszystkiego, na zawsze utracili niewinność. Ich życie stało się koszmarem, którego woleliby nie przeżyć. Dlatego zazdrościli nawet kamieniom, które na wszystko pozostawały obojętne. Wspominając traumatyczne zdarzenia z czasów wojny, podmiot liryczny każe zapomnieć o tym, co się działo. Jego zdaniem taka pamięć nie pozwoli nikomu wieść normalnego życia. Ludzie, jeśli mają odzyskać wiarę w siebie, jeśli chcą stworzyć nową, lepszą rzeczywistość, muszą zapomnieć o koszmarze wojny.

Wracanie do przeszłości jest rozdrapywaniem ran, ale w słowach „zostawcie nas” pobrzmiewa też wstyd. Ci, którzy przeżyli wojnę, nie mogą jej zapomnieć, ale nie chcą do niej wracać. Nie chcą, by ich o to pytano, przeżycia są zbyt traumatyczne, ale też niechlubne. Wojna odebrała ludziom godność, podmiot liryczny nie chce się tym doświadczeniem dzielić, zwłaszcza z tymi, którzy nie mogą go pojąć. Stąd ten powtarzany apel: „zostawcie nas”. Jest to próba zagrzebania przeszłości, by mogła nastąpić lepsza przyszłość. Jednak ta przyszłość jest możliwa tylko na nowych pokoleń, Kolumbowie na zawsze pozostaną skażeni wojną. To, jak odczytamy ten wiersz, zależy od nas. Czy dosłownie potraktujemy to wezwanie i nie będziemy chcieli pamiętać, tego, co wydarzyło się w przeszłości. Czy postaramy się, by pamięć o potwornych wydarzeniach, jakie miały miejsce w czasie wojny, by były dla nas przestrogą i pomogły nam żyć „jak ludzie”.