Piotr Michałowski „Bitwa pod Samosierrą” - opis obrazu, interpretacja

Piotr Michałowski urodził się w 1800 r. w Krakowie, a zmarł 55 lat później w Krzyżtoporzycach. Poza sztuką zajmował się jeszcze działalnością polityczną. Pracował w Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu w Warszawie, a podczas powstania listopadowego nadzorował produkcję broni i amunicji. Nie można się dziwić, że człowiek tak wszechstronny zachwycał się postacią Napoleona Bonaparte. To właśnie z tej fascynacji narodził się obraz „Bitwa pod Samosierrą”.

Tytułowe starcie miało miejsce 30 listopada 1808 r. na przełęczy Samosierra w Hiszpanii. Podczas zaledwie ośmiominutowego ataku polscy szwoleżerowie zdobyli wąwóz, co otworzyło Napoleonowi drogę do Madrytu. Szarża miała szczególne znaczenie dla Polaków, których państwo już nie istniało, a takie przejawy bohaterstwa pokazywały, że duch narodu nadal żyje.

Obraz Piotra Michałowskiego ma bardzo dynamiczną kompozycję. Przedstawia wygiętą w łuk kolumnę kawalerzystów. Żołnierze pędzą w zwartym szyku, a z tłumu można wyłowić ich granatowo-czerwone mundury. Dookoła oddziału piętrzą się tumany kurzu. Niebo jest czerwono-złote, a mocne światło miesza się z ciemnym pyłem, unoszącym się nad polem bitwy.

Dzieło jest bardzo ekspresyjne, co udało się osiągnąć dzięki niezwykle dynamicznej kompozycji i mocnej kolorystyce. Przedstawiony został kulminacyjny moment, podczas którego żołnierze dosięgają armat nieprzyjaciela. Działa są ledwie widoczne w niesamowitym tumulcie, spowodowanym przez pęd koni. Niesamowicie intensywne barwy dodają potęgi szarży wojska. Wśród czerwieni i wyraźnego światła wygląda ono niczym piekielna armia, niepozostawiająca przeciwnikowi żadnych szans. Impet tego ataku jest dokładnie widoczny, wszystko, poza żołnierzami, przykryte jest przez kurz i pył.

Obraz Piotra Michałowskiego w sposób przepełniony emocjami przedstawia jeden z największych sukcesów Polaków walczących poza granicami swojego państwa. Ukazany oddział prezentuje się niczym niemalże boska armia, co doskonale podkreśla wagę tego starcia