William Szekspir „Makbet” - Uniwersalizm „Makbeta” Szekspira. Opracowanie

Historia Makbeta, oparta na autentycznych zdarzeniach z dziejów Szkocji, została przez Szekspira ujęta tak, by ukazać ogólne prawdy o ludzkim życiu. „Makbet” jest więc opowieścią o nieuchronnej karze, jaka czeka zbrodniarza, o złudnym uroku władzy, a także o roli namiętności w życiu człowieka, o jego wolnej woli, ale też - zależności od okoliczności. Fabułą nie jest tylko krwawą opowieścią o walce o tron, ale możliwą do odczytania nauką posiadającą wymiar ogólnoludzki.

„Makbet” ma być przestrogą. Los głównego bohatera jest przedstawieniem losu zbrodniarza. Makbet dopuszcza się zbrodni, morduje króla. Morderstwo samo w sobie jest wielką przewiną, ale morderstwo króla to zbrodnia o wiele gorsza, dotyczy bowiem całego państwa. Władza królewska jest usankcjonowana przez Boga, podporządkowanie się jej umożliwia funkcjonowanie państwa i istnienie narodu. Makbet narusza więc naturalny porządek rzeczy, przemocą sięga po coś, co mu się nie należy. Gwałci podstawowe prawa, także prawo gościnności, które nakazuje chronić każdego, kto przebywa pod dachem gospodarza.

Takie postępowanie musi zostać ukarane. Sprawiedliwość dziejowa wymaga, by morderca poniósł zasłużoną śmierć. Makbet zostaje ukarany właściwie już w momencie swojej pierwszej zbrodni. Na zawsze traci spokój ducha. Prześladują go wizje jego ofiar, nie może zaznać spokojnego snu. Sytuacja wymusza na nim kolejne brutalne posunięcia, których Makbet nie chce, ale nie ma już innej możliwości. Wydaje wyroki na wszystkich, którzy mogą mu zagrozić, a krąg potencjalnych wrogów stale rośnie. Upragniona korona nie daje mu szczęścia ze sprawowanej władzy. Jego życie staje się pasmem wiecznego lęku. Śmierć z ręki Makdufa jest już tylko dopełnieniem kary.

„Makbet” jest często odczytywany jako dramat o władzy. Władza rzeczywiście odgrywa tu kluczową rolę. Jest głównym motorem działań bohatera. Właśnie to pragnienie piastowania najwyższej godności pcha Makbeta do zbrodni. Jest gotów sięgnąć po wszelkie środki, by osiągnąć cel. Szekspir ukazuje tu dwa oblicza władzy. Dunkan jest dobrym królem, szanowanym przez poddanych. Jego władza jest prawowita i sprawuje ją godnie. Jest rzecznikiem pokoju, sprawiedliwie nagradza zasługi. W tym wydaniu władza jest raczej obowiązkiem niż przywilejem. Dunkan nie posługuje się nią, by zaspokoić własne zachcianki.  Makbet pragnie władzy dla niej samej. Nie kieruje się dobrem ogólnym, dobrem swoich poddanych, a jedynie własną ambicją. Sięga po koronę, która mu się nie należy.

Jako uzurpator i tyran prowadzi kraj do zguby. Sam będąc zbrodniarzem nie może być sprawiedliwym sędzią. Wydaje wyroki, kierując się osobistym interesem, a nie prawem. Ironią losu jest fakt, że ta pożądana przez niego władza nie daje mu spodziewanej satysfakcji. Szekspir pokazuje, że historia ludzkości to wieczna wojna toczona o władzę. Ludzie posuwają się do najgorszych zbrodni, mordują nawet swoich krewnych, by tylko sięgnąć po koronę. By zdobyć władzę, która, jeśli nie jest prawowita i sprawiedliwa, nie przedstawia żadnej wartości.

Śledząc losy Makbeta, można wyczytać też prawdę o wolnej woli człowieka. Makbet jest bardzo ambitny, pragnie najwyższej władzy. To pragnienie w nim tkwi i budzi się, gdy tylko pojawiają się sprzyjające okoliczności. Rola przepowiedni Czarownic i Lady Makbet nie jest bez znaczenia, ale też nie może stanowić usprawiedliwienia dla Makbeta. Podczas pierwszego spotkania z Czarownicami jest obecny także Banko. Jemu wiedźmy wróżą, iż jego synowie zasiądą na tronie. Mimo to Banko nie podejmuje w tym kierunku żadnych działań. Nie porywa się na życie króla, by osadzić na nim swoich potomków. Żadne zewnętrzne wpływy nie są w stanie sprowadzić go drogi prawości.

Makbet ulega namiętnościom, poddaje się woli zewnętrznych okoliczności. Szekspir ukazuje los człowieka jako zależny od niego samego. Życie jest pełne pokus, okoliczności często wystawiają duszę oraz sumienie człowieka na próbę, ale każdy jest odpowiedzialny za własne czyny. Makbet także - żadne przepowiednie nie mogą go usprawiedliwić ani uchronić przed sprawiedliwą karą.