Biblia - Listy Apostolskie - geneza, interpretacja

Listy Apostolskie to kolejna, po Dziejach Apostolskich, część Nowego Testamentu. Listów jest dwadzieścia jeden. Ich autorami są apostołowie. Najwięcej, bo aż trzynaście listów, napisał św. Paweł. Są one adresowane do konkretnych odbiorców - konkretnych grup chrześcijańskich wymienionych w tytułach. Pozostałe osiem listów to tak zwane listy powszechne. Należą do nich: List do Hebrajczyków, którego autora nie znamy, List św. Jakuba, dwa listy św. Piotra, trzy listy św. Jana i List św. Judy.

Listy te powstawały jako próby wyjaśniania i głoszenia Słowa Bożego. Powstawały, gdy apostołowie odbywali swe podróże i ustanawiali nowe gminy wyznaniowe w miejscach, w których głosili nauki Jezusa. Później musieli jednak wracać lub udać się w inne miejsce. Listy były więc formą podtrzymania kontaktu z nowo ochrzczonymi, próbą podtrzymywania ich wiary.

Wszyscy autorzy Listów Apostolskich byli wcześniej Żydami, którzy przyjęli chrześcijaństwo i stali się żarliwymi głosicielami nauki Chrystusa. Z tego powodu odwołują się w swoich wyjaśnieniach często do starotestamentowych historii, symboli, do prawa żydowskiego. To był dla nich zabieg naturalny. Było to również uzasadnione tym, że większość adresatów było przed przyjęciem chrześcijaństwa Żydami. Dla nich również odczytanie symboli judaistycznych było proste.

Słowa kierowane przez św. Pawła do ludów zamieszkujących tereny Grecji mają nieco inny charakter. W nauczaniu apostoł musiał odnosić się także do kultury helleńskiej. Potrafił zaszczepić pełne symbole hellenistyczne na grunt chrześcijaństwa, co możemy zauważyć także w dzisiejszych chrześcijańskich tradycjach i obrzędach.

Wśród trzynastu listów tego autora wyróżnić można cztery listy ewangeliczne – do Rzymian, Koryntian i Galatów. Nawiązują one do historii związanych z Ewangelią i próbują je tłumaczyć. Listy do Efezjan, Filipian, Kolosan i Filemona to z kolei tak zwane listy więzienne, które powstały, gdy apostoł przebywał w niewoli. Mamy też listy pasterskie do Tymoteusza i Tytusa oraz uznawane za napisane najwcześniej listy do Tesaloniczan, które w szczególny sposób zajmują się kwestią powrotu Chrystusa.

Jak już zostało wcześniej wspomniane listy św. Pawła kierowane są do konkretnych adresatów – wspólnot lub pojedynczych osób. Często były one odpowiedzią na konkretne pytania zadane apostołowi, próbą rozwiązania problemów, z jakimi borykali się adresaci.

Pozostałe listy, których autorami są inni apostołowie nazywane są listami powszechnymi. Najprawdopodobniej adresowane były do chrześcijan w ogóle, nie zaś do ich poszczególnych grup lub konkretnych osób. Ich szczegółowa interpretacja nie wymaga też szczegółowej wiedzy na temat kontekstu ich powstania. Wiele z nich wyraża wsparcie i modlitwę apostoła o wytrwałość dla chrześcijan, którzy są prześladowani z powodu swojej wiary.

Podobnie jak Dzieje Apostolskie, Listy Apostolskie są cennym źródłem informacji na temat życia pierwszych chrześcijan. Możemy się z nich dowiedzieć, w jaki sposób organizowali oni swoje wspólnoty, z jakimi borykali się problemami. Z listów, zwłaszcza tych pisanych przez świętego Pawła, dowiadujemy się też, w jaki sposób formowały się pewne prawa i zwyczaje religijne, powstawały pewne doktryny. Oprócz czysto religijnego znaczenia są więc Listy Apostolskie także ciekawym źródłem wiedzy historycznej czy kulturoznawczej.