Antoni Słonimski - wiersze, utwory. Charakterystyka twórczości Antoniego Słonimskiego

Antoni Słonimski zapisał się w historii literatury jako wybitna postać międzywojnia. Był nie tylko znakomitym poetą, ale również publicystą, dramatopisarzem, prozaikiem. Komentował także dzieła innych twórców, będąc krytykiem teatralnym.

Twórczość poetycką Słonimskiego możemy podzielić na dwa etapy. Pierwszy z nich, parnasistowski, cechuje się kunsztowną budową utworów. Ich tematyka oscylowała wokół sztuki i zagadnień związanych z osobą artysty. Tę problematykę podejmują wiersze zamieszczone w tomach „Sonety” oraz „Harmonie”. Drugi etap, to z kolei poezja oparta na estetyce ekspresjonistycznej („Czarna wiosna” i poemat „Oko za oko”).

Podróże zagraniczne, które poeta odbył, utwierdziły go jeszcze bardziej w uczuciach patriotycznych, które żywił w stosunku do Polski. Mógł porównać swoją ojczyznę z innymi krajami i przekonać się, że kocha swoją ojczyznę. Niestety nie można powiedzieć, że miłość owa była w pełni odwzajemniona. Jako że Słonimski z pochodzenia był Żydem, doświadczał wielu przykrości ze strony rodaków pochodzenia polskiego. Wyraz uczuciom, jakie towarzyszyły mu z tego powodu, dał w wierszu „Smutno mi Boże”. Poeta nie atakuje, nie odgrywa się na swoich prześladowcach. Opowiada o smutku, który go trawi.

Słonimski był pacyfistą. Tym bardziej więc czas wojny musiał być dla niego ciężki do zniesienia. Przeczuwał kolejny konflikt zbrojny. Jednakże w twórczości zachowywał zdrowy optymizm, mając nadzieję, że następne pokolenia nie będą musiały przeżywać traumy z nią związanej. Niestety, w obliczu wszechogarniających świat idei nazistowskich, Słonimski zmienił swój ton. Jakby przygasł, przycichł, w jego twórczości widać coraz bardziej pesymistyczne nastawienie. Hierarchia wartości, jakie wyznawali ludzie, uległa drastycznej zmianie. Wobec tak dużej tragedii społeczeństwo odrzuciło „mrzonki” o sztuce, gdyż czas nie sprzyjał jej kontemplowaniu. Zapewne samo tworzenie w takich warunkach nie było łatwe.

Jednym z najbardziej znanych wierszy poety jest „Smutno mi Boże”. Utwór jest niezwykle osobistym wyznaniem człowieka, artysty, który zwierza się Bogu ze swojej rozpaczy. Ten stan wywołuje w nim, między innymi, pożegnalny szum morza, jaki podmiot liryczny słyszy będąc na statku, którym wraca do ojczyzny. W kraju jest niemile widziany czy wręcz odrzucany (zapewne ze względu na swoje żydowskie pochodzenie). Nie ma nikogo, kto by go powitał, jest obojętny ludziom, nawet język, w którym tworzy, go przeklina. Tam, skąd poeta wraca, nikt „szyderczo nie pytał/ o krew”. Świadczy to o tym, że jesteśmy społeczeństwem nietolerancyjnym. Mimo to – on wraca,  bo „serce zapomnieć nie może”. Wiersz Słonimskiego traktuje o odrzuceniu, wyobcowaniu, inności. Jednakże jego rodacy nie mają powodów, aby odcinać się od poety, który jest patriotą, tworzy w języku polskim, po prostu – jest Polakiem. Wers „Smutno mi Boże”, tak często w wierszu powtarzany, zdecydowanie potęguje uczucie żalu.

Kolejnym wierszem Słonimskiego, który chciałabym przywołać, jest „Credo”. Utwór stanowi pochwałę wieku młodzieńczego. W pierwszym wersie poeta mówi, że „łotrem jest, kto w młodości znosi kompromisy”. Dalej autor wylicza zarzuty, które kieruje do młodych ludzi. Mówi, że marnują oni swoje najpiękniejsze lata – nie do przyjęcia jest fakt, aby w najlepszym okresie życia dbać o „brzuch pełny” albo „wypchaną kiesę”. Młodzieńczy wiek rządzi się swoimi prawami. Jest to czas, aby marzyć „jak ten z Cervantesa”. Kolejną strofę rozpoczyna stwierdzenie: „godzien wzgardy, kto jeno pełnej szuka misy”, kto nie podejmuje ryzyka, „nie lata jak orły – lecz stąpa jak lisy”. Poeta nawołuje, aby wykorzystać młody wiek do działania, zamiast zajmować się rzeczami materialnymi, przyziemnymi. Kiedy przyjdzie starość, na podjęcie zmagań będzie już za późno. „Credo” oznacza „wierzę”. Poeta wierzy więc w młodość, witalność, w brak ograniczeń i siłę oddziaływania na świat młodych ludzi.