Adam Mickiewicz „Dobranoc” - opracowanie, interpretacja wiersza

Wiersz „Dobranoc” jest jedną z części „trylogii” zawartej w „Sonetach odeskich”. Obok „Dobranoc” występują bowiem wiersze o tytułach „Dzieńdobry” oraz „Dobrywieczór”, których dominantą kompozycyjną są właśnie słowa powitań i pożegnań.

Same „Sonety odeskie” stanowią cykl wierszy, które powstawały w latach 1825-1826 w Odessie i Moskwie, kiedy Mickiewicz pozostawał na wygnaniu w Rosji. Jest to zbiór dwudziestu dwóch wierszy o tematyce miłosnej i erotycznej, odwołujący się do słynnych sonetów włoskiego mistrza – Franciszka Petrarki. Nawiązują do jego twórczości także motta wierszy oraz tytuł jednego z nich: „Do Laury”. Laura, jak wiemy, była wybranką serca Petrarki, który poświęcił jej cykl swoich wierszy.

Przebywając za granicą, Mickiewicz był otoczony przez wianuszek pięknych kobiet i to właśnie im poświęcone są piękne sonety. Badacze twierdzą, iż wybrankami serca Mickiewicza były m.in. Joanna Zalewska czy Karolina Sobańska.

„Dobranoc” to sonet włoski charakteryzujący się budową typu: dwie pierwsze strofy czterowersowe i dwie ostatnie trzywersowe. Rymy mają układ abba abba cdc dcd. Widzimy więc, że utwór jest bardzo misternie skonstruowany i potrzeba nie lada kunsztu oraz talentu, by stworzyć takie małe dzieło sztuki.

Każda zwrotka sonetu zaczyna się od tytułowych słów „dobranoc”, ponadto wyraz ten powtarza się kilkakrotnie w treści wiersza, stanowiąc motyw przewodni całego utworu. Oparty jest on na długim pożegnaniu dwojga kochanków, którzy rozstają się po wspólnie spędzonym dniu. Nie mamy jasnych i konkretnych informacji na temat aktywności dwojga ludzi, nie wiemy, jak mają na imię ani w jakim są wieku.

Otrzymujemy wyłącznie wycinek danej sytuacji, mogąc tylko spekulować na temat przedstawionej pary. Podmiot liryczny mówiący w wierszu możemy utożsamiać z samym Mickiewiczem, mając w pamięci jego biografię, jednak równie dobrze możemy zakładać, że przedstawiona sytuacja jest wynikiem fantazji poety.

Podmiot liryczny zwraca się do wybranki serca życząc jej dobrej nocy. Informuje nas mimochodem o tym, że wspólne spotkanie obfitowało nie tylko w pozytywne emocje, ale także kobiece łzy – domyślać się możemy, czym były spowodowane: „Dobranoc, niech odpoczną po łzach twoje oczy,/ Dobranoc, niech się serce pokojem zasili”.

Dalej wyraża nadzieję, że jego obraz zostanie w pamięci kobiety i nawet, kiedy zaśnie, będzie trwał przed jej oczami. Ma również nadzieję, że wypowiedziane podczas spotkania słowa także pozostaną w świadomości wybranki. Zakochany pragnie odwzajemnienia uczuć. Tak jak obraz dziewczyny będzie zapewne towarzyszył mu po jej odejściu, tak samo pragnie, by myśl o kochanku nie opuszczała kobiety.

Cały wiersz stanowi wielkie pożegnanie podmiotu lirycznego z ukochaną, którą bezskutecznie stara się zatrzymać jeszcze choćby na minutkę. Pragnie po raz ostatni spojrzeć w oczy ukochanej, ta jednak odwraca twarz, chce na pożegnanie ucałować jej pierś, jednak suknia jest już zapięta. Kobieta klaszcze w dłonie, zapewne po to, aby przywołać sługi i tym samym dać znak końca spotkania. Czytając wiersz, wyobrażamy sobie kobietę zamykającą drzwi przed nosem zakochanego, który jeszcze pragnie nacieszyć oczy ukochanym widokiem.

Dlaczego kobieta go wypędza? Być może powodem są wspomniane w pierwszej zwrotce łzy, być może kobieta tylko droczy się z wybrankiem? Sam zakochany zdaje sobie sprawę z własnej „ofensywności”; stwierdza: „Powtarzając: dobranoc, nie dałbym ci zasnąć”.

Sonet Mickiewicza pełen jest niedomówień i aluzji, czytelnik większą część obrazu musi sobie wyobrazić, dopowiedzieć. Ale w tym właśnie tkwi siła prawdziwej poezji: ma ona działać na imaginacje i pobudzać odbiorcę do myślenia.