Zbigniew Herbert „Przesłuchanie anioła” - interpretacja i analiza wiersza

Wiersz jest relacją z okrutnego i brutalnego przesłuchania, które ma jeden cel: przyznanie się przesłuchiwanego do winy. Nawet jeśli w rzeczywistości jest on niewinny jak anioł. Utwór w sposób bardzo obrazowy przekazuje prawdę o sposobach działania ludzi będących u władzy w czasach ideologii komunistycznej.

Tytułowy anioł na początku przesłuchania jest cały ze światła, jego materia jest prawie niematerialna, jednak cień (podejrzenia) zaczyna powoli przezwyciężać to światło. Bijąca od anioła jasność to kwintesencja niewinności. Jednak oskarżenia sprawiają, że czerwienieją policzki anioła - jest on bity najpierw po twarzy, później stopniowo po innych częściach ciała.

Oprawcy wciąż dopytują, przy pomocy różnych narzędzi (żelaza, trzciny, ognia) torturują anioła, wymuszając na nim poddanie się przemocy i woli oprawców.

Przesłuchanie trwa kilka nocy i skutkuje sponiewieraniem anioła, który stracił swoją jasność, którego ciało jest bardziej materialne niż kiedykolwiek - sprawdzono wszystkie jego granice, a każda z nich została boleśnie uświadomiona ofierze.

Opis Anioła który pada na kolana, by przyznać się do winy, to opis osoby umęczonej, której wszystkie myśli przesycone są treścią oskarżenia, której wszystkie członki są boleśnie nauczone swojej cielesności.

Ostatnia strofa to obraz anioła powieszonego głową w dół, z którego włosów spływa krew, porównana do wróżbiarskiego wosku, który tworzy przepowiednię. Możemy się tylko domyślać, co to jest za przepowiednia i czego dotyczy.

W wierszu, dzięki opisom metaforom i epitetom ukazano zderzenie światów: niewinności i winy, jasności i cienia, niematerialności i materii, bezsilności i przemocy. Te kontrastowe opozycje przytoczono by dobitnie ukazać zwycięstwo tej złej strony. Przepowiednia kończąca wiersz jest przestrogą, prawdopodobnie jest też zapowiedzią sprawiedliwości, jaka zostanie wymierzona oprawcom.

Sposób działania oskarżycieli prowadzących przesłuchanie, opiera się na prawie silniejszego. Gnębienie i tortury zdarzały się często w czasach systemu totalitarnego, a wiersz ten, mimo wymiaru abstrakcyjnego (postać anioła) jest odzwierciedleniem konkretnych problemów, które miały wówczas miejsce w naszym kraju.