Motyw rodziny w literaturze - opracowanie

Motyw rodziny jest ciekawą kategorią wykorzystywaną na różne sposoby przez autorów różnych epok. Najciekawszy jednak przykład stanowią dwa dramaty Sofoklesa „Król Edyp” i „Antygona”, gdzie mamy relacje rodzinne przedstawione na wielu płaszczyznach.

Sofokles w swoich tragediach wykorzystał motyw rodziny, biorąc na literacki warsztat najpierw mit o Edypie. Historia Edypa jest znana, warto jednak przytoczyć jej krótkie streszczenie. Lajosowi i Jokaście urodził się syn. Jego ojciec jednak usłyszał od wyroczni straszną przepowiednię, że kiedy dziecko dorośnie, zabije jego, a z matką się ożeni. Przerażeni rodzice postanowili pozbyć się maleństwa, porzucili go więc w górach przekłuwając mu stopy, by zwabić dziką zwierzynę, która pożre dziecko. Tymczasem jeden z poddanych Polybosa, władcy Myken, znalazł małego Edypa i zabrał na dwór króla i jego małżonki Merope. Nie mogli oni mieć własnych dzieci, dlatego z wielką radością zaadoptowali kalekiego chłopca i wychowywali jak własnego syna.

Kiedy Edyp dorósł, udał się do wyroczni, która oznajmiła mu dokładnie to samo, co wiele lat wcześniej jego prawdziwemu ojcu, Lajosowi. Przerażony Edyp postanowił uciekać z Myken w przekonaniu, że wyrocznia mówiła o jego mykeńskich rodzicach, którzy nie wyjawili mu prawdy o jego prawdziwym pochodzeniu. Niedługo potem straszna przepowiednia spełniła się, niczego nie świadomy Edyp, zabił po drodze podróżującego dostojnika, nie wiedząc, że jest nim jego ojciec Lajos, a wkrótce potem uratował Teby od okrutnego potwora Sfinksa, nawiedzającego miasto. Pokonując go, otrzymał w nagrodę rękę owdowiałej królowej Teb, którą oczywiście była jego matka Jokasta. Moment, w którym Edyp stopniowo odkrywa prawdę jest tematem tragedii Sofoklesa. Mamy tu więc bogate studium na temat związków rodzinnych, pełnych tajemnic, tragicznych przepowiedni, ojcobójstwa i kazirodczego związku.

Na historii Edypa mit się jednak nie kończy. Ze związku z Jokastą królowi Teb urodziła się czwórka dzieci: Polinejkes, Eteokles, Ismena i Antygona. Ostatnia z nich stała się główną bohaterką innej tragedii Sofoklesa, która jest moim zdaniem jednym z najpiękniejszych przykładów siostrzanej miłości w całej literaturze na przełomie wieków. Historia Antygony zaczyna się w momencie trudnym nie tylko dla niej samej, ale i dla całych Teb, którymi po wygnaniu Edypa (odkrywszy prawdę o swoich zbrodniach, mężczyzna wyłupił sobie oczy i udał się na wygnanie) rządzi jego brat Kreon. Trwająca długi czas wojna, przyniosła królewskiemu dworowi smutną wieść - zginęli synowie Edypa, Eteokles i Polinejkes. Problem w tym, że ten drugi przeszedł na stronę wroga i walczył w szeregach nieprzyjaciela.

Kreon zakazał więc grzebania zdrajcy, czemu sprzeciwiła się Antygona. Bohaterka znalazła się w trudnej sytuacji, z której każde wyjście przyniosłoby tragiczny rezultat. Jeśli usłuchałaby zakazu wuja, jej brat nie mógłby zaznać wiecznego spokoju w zaświatach, tego bowiem doświadczali tylko ci, którzy zostali należycie pochowani. Tym samym Antygona sprzeciwiłaby się również woli bogów. Jeżeli natomiast zdecydowałaby się jednak pogrzebać Polinejkesa, sprzeciwiłaby się prawu i naraziła na gniew Kreona, co może grozić tylko najokrutniejszą karą - karą śmierci. Antygona nie wahała się jednak ani przez chwilę, wiedziała, co należy zrobić. Urządziła bratu pochówek w tajemnicy przed innymi. Prawda jednak szybko wyszła na jaw i dziewczyna została skazana na zamknięcie w grocie, gdzie miała zginąć śmiercią głodową. Nie doszło jednak do tego, ponieważ bohaterka powiesiła się.

Tragiczna historią Antygony ukazuje nam piękno uczucia do własnego brata, które potrafi przezwyciężyć strach i nie waha się nawet sprzeciwić samemu królowi. obie te tragedie opierające się na micie dotyczącym jednego rodu zawierają w sobie mnóstwo różnych relacji międzyludzkich, gdzie motyw rodziny wysuwa się na pierwszy plan i warunkuje działania bohaterów.

Współcześnie podobnego przykładu takich relacji możemy się doszukać w dziele Gabriela Garcii Marqueza pt.: „Sto lat samotności”.