Przepis prawny a norma prawna - porównanie, podobieństwa i różnice

Norma prawna jest regułą postępowania człowieka. Wyznacza sposób zachowania człowieka, jakiego wymaga od niego ustawodawca. Przepis prawny zaś jest wyrażeniem językowym, spójnym i gramatycznym, zawartym w tekście aktu prawnego. Zatem norma to reguła, a przepis to wyrażenie językowe. Zdarza się, że słowa te używane są zamiennie, co nie jest właściwe. Mogą być pojęciami równoważnymi (są bowiem w aktach ustawodawczych takie zdania, które w swojej istocie są normami prawnymi, w przypadku kiedy zawierają w swojej treści obowiązujące reguły postępowania skierowane do określonych adresatów, wówczas przepis prawny i norma prawna się równoważą). Jednak w ich treści i sensie występują różnice. Przepis może mieścić jedną normę i wtedy pokrywa się z jej treścią. Nie jest jednak zasadą, że w jednym przepisie koniecznie musi być zawarta jedna norma. Możliwa jest sytuacja występowania w jednym przepisie kilku norm. Zasadą jest także, że jedną normę prawną odnajdziemy w wielu przepisach prawa. 

Dostrzec podobieństwa i różnice najłatwiej jest poprzez zestawienie obu pojęć ze sobą. I tak norma jest najmniejszą częścią systemu prawnego, podobnie przepis jest najmniejszą cząstką, wyodrębnioną graficznie, ale tekstu prawnego. Przepis prawny występuje w języku prawnym, w tym języku sporządzane są akty prawne. Nie istnieje w nim pojęcie normy, pojawia się ono jedynie w języku prawniczym, czyli tym, którym posługują się prawnicy. Odmienny jest także charakter obu pojęć. Mianowicie, przepis prawny ma charakter pierwotny, oznacza to, że jest punktem wyjścia dla normy. Z kolei charakter normy określamy jako wtórny, oznacza to, że jest ona interpretowana z przepisu. Przepis prawny jest to część aktu prawnego (np. ustawy) wyodrębniona przez ustawodawcę w postaci np. artykułu czy paragrafu. Normę zaś tworzą podmioty stosujące prawo w procesie stosowania prawa. Przyjmuje się, że normy są rekonstruowane z przepisów prawnych, zdarza się jednak również rekonstrukcja z kryteriów otwartych, zwyczajów czy innych decyzji stosowania prawa.

By stosunkowo łatwo rozróżnić te dwa terminy warto zapamiętać, iż norma prawna w swojej treści mieści: nakaz, (np. dziecko pozostające pod władzą rodzicielską winno rodzicom posłuszeństwo), zakaz (np. kobiety w ciąży nie wolno…) oraz upoważnienie (np. jeżeli w gwarancji nie zastrzeżono innego terminu, termin wynosi jeden rok). Zaś przepis prawny nie posiada charakterystycznych dla normy prawnej wyrazów, tj. należy, jest zabronione, podlega karze, jest zobowiązany.