Ustrój polityczny Francji - charakterystyka

W 1958 roku ustanowiono V Republikę Francuską i nową jej konstytucję. W przypadku państwa francuskiego możemy mówić o systemie mieszanym (albo półprezydenckim). Najważniejsza rola przypada w nim władzy wykonawczej, a zwłaszcza głowie państwa. Konstytucja Francji jest w znacznym stopniu nieprecyzyjna i elastyczna, co pozwala interpretować ją na wiele sposobów, w zależności od aktualnej sytuacji politycznej. 

Prezydent Republiki Francuskiej wybierany jest w wyborach powszechnych i bezpośrednich na okres 5 lat (do 2002 roku obowiązywała kadencja siedmioletnia), z nieograniczoną możliwością reelekcji. Obowiązuje go również zakaz łączenia tej funkcji z jakimkolwiek innym stanowiskiem. Głowa państwa jest gwarantem niepodległości, integralności terytorialnej, niezależności, ciągłości prawnej, niezawisłości sądownictwa oraz czuwa nad przestrzeganiem konstytucji. Posiada również szereg właściwych kompetencji, a wśród nich m.in. możliwość skrócenia kadencji (lub rozwiązania) Zgromadzenia Narodowego, prawo weta ustawodawczego (w przypadku, kiedy prezydent wystąpi do parlamentu o wtórne rozpatrzenie ustawy, ten ostatni nie może się tego nie podjąć), mianowanie na wysokie stanowiska wojskowe i cywilne, kierowanie orędzia do parlamentu oraz prawo kierowania projektów zmian konstytucji. Prezydent powołuje premiera (w pewnych sytuacjach może też go usunąć) i ministrów na jego wniosek, jest przewodniczącym Rady Ministrów oraz zwierzchniekiem sił zbrojnych, a także ma prawo poddania każdego projektu pod referendum (w tym przypadku omija parlament). Uprawnienia głowy państwa są bardzo szerokie, przy czym jest on obciążony odpowiedzialnością i za zdradę może stanąć przed Wysokim Trybunałem Sprawiedliwości. 

Organem łączącym prezydenta i parlament jest rząd (który jest jednocześnie samodzielny i kolegialny). Liczba członków rządu jest bliżej nieokreślona, składają się na nią premier, ministrowie stanu, ministrowie resortowi, ministrowie delegowani oraz sekretarze stanu. Spośród członków rządu najważniejszą rolę spełnia premier, który jest głównym pomocnikiem głowy państwa. Zgodnie z zapisem konstytucji rząd określa i prowadzi politykę narodu. W praktyce zajmuje się polityką zagraniczną, kontroluje działania administracji państwowej, inicjuje działalność parlamentu oraz wydaje opinie o działaniach prezydenta, które wymagają kontrasygnaty. Natomiast premier republiki odpowiedzialny jest za Obronę Narodową, może wydawać rozporządzenia bez aprobaty parlamentu, obsadza niższe stanowiska wojskowe i cywilne oraz kontrasygnuje akty prezydenta.

Francuski parlament tworzą: Zgromadzenie Narodowe i Senat. Jak już zostało wspomniane jego rola jest ograniczona na rzecz uprawnień prezydenta. Zgromadzenie Narodowe składa się z 577 członków wybieranych w wyborach powszechnych i bezpośrednich, na kadencję 5 lat. Natomiast Senat (Izba Wyższa) obecnie liczy 348 senatorów. Wybory do niego są pośrednie - senatorów wybierają elektorzy będący członkami rad regionalnych i generalnych. Parlament zbiera się na jedną sesję zwykłą, trwającą od czerwca do października, oraz sesje nadzwyczajne, w razie konieczności. Parlamentarzyści obu izb posiadają inicjatywę ustawodawczą, jednak podstawowym zadaniem parlamentu jest kontrolowanie rządu.