Trockizm - założenia, charakterystyka, definicja

Trockizm jest ideologia społeczno-polityczna, która powstała za sprawą Lwa Trockiego, działacza bolszewickiego w ZSRR. Po śmierci Lenina po władzę w ZSRR sięgnęły dwie czołowe postaci – Trocki i Stalin.

Założenia trockizmu były jasne, podstawową zasadą była tzw. permanentna rewolucja, która stała w opozycji do stalinowskiej wizji państwa. Trocki widział możliwość budowy socjalizmu jedynie poprzez działalność międzynarodową, a więc ścisłą współpracę między krajami, które dążą do socjalizmu; dyktatura proletariatu musi mieć internacjonalistyczny charakter. Trocki przewidywał, że wybuch rewolucji w jednym kraju spowoduje wybuchy tejże rewolucji w innych państwach. Rewolucja proletariacka musi mieć poparcie w krajach kapitalistycznych, w innym wypadku nie przejdzie próby.

Trocki uważał, że działalność Lenina, który wprowadził dyktaturę partii, jest zgodna z założeniami bolszewizmu, ale jest tylko stanem przejściowym, potrzebna jest jego kontynuacja i ewolucja. Trocki opracował więc swój program i interpretację leninizmu. Był zagorzałym przeciwnikiem Stalina – według niego Stalin zbyt dużą wagę przywiązywał do biurokratyzacji, przez co idea rewolucji przestała mieć sens. Trocki obawiał się stalinowskiego totalitaryzmu i otwarcie występował przeciwko rozwiązaniom Stalina, który wprowadził rządy terroru.

Trocki uważał, że taka polityka Stalina w rzeczywistości dąży do przywrócenia kapitalizmu. Stworzył więc ideę kontrrewolucji, tak, aby sprzeciwić się stalinowskiemu programowi. Trocki sądził, że stalinizm nie jest kontynuacją leninizmu, a wręcz przeciwnie – jego zaprzeczeniem. Związek Radziecki według Trockiego ulegał degeneracji, a aparat terroru prowadził do zaprzeczenia podstawom marksistowskiej polityki.
 
Trocki zwracał uwagę, że oprócz obalenia kapitalizmu potrzebne jest również obalenie biurokracji, która wypaczyła ideę rewolucji. Trockizm zakładał permanentną rewolucję i rozszerzenie jej na cały świat. Eksport rewolucji miał przyczynić się do ostatecznego triumfu socjalizmu nad kapitalizmem. Trocki – podobnie jak Lenin – wprowadził ideę centralizmu demokratycznego w partii. Uważał, że członkowie partii mają prawo do swobodnego wyrażania poglądów i myśli.

Trocki przegrał polityczną rozgrywkę ze Stalinem. W 1927 r. został wydalony z partii, a jego zwolennicy byli prześladowani przez aparat stalinowski. Zmuszony był uciec ze Związku Radzieckiego, ostatecznie nie udało mu się nic osiągnąć, został zamordowany na rozkaz Stalina w 1940 r. w Meksyku. Idea trockizmu o stopniowych wybuchach rewolucyjnych w różnych krajach spełzła na niczym.

Współcześni trockiści podkreślają wizjonerski charakter Trockiego, który – jak sądzą –  przewidział ostateczny upadek rewolucji i idei leninowskich ze względu na wspominaną biurokratyzację i słabość założeń ideologicznych.