Republika bananowa - definicja, charakterystyka, przykłady

Republika bananowa to potoczna, lekko pejoratywna nazwa jaką określa się niestabilne, małe kraje z nietrwałym systemem politycznym. Zazwyczaj określenie to odnosi się do nierozwiniętych państw głównie należących do tzw. krajów trzeciego świata. Najczęściej państewka takie posiadają gospodarkę opartą na eksporcie jakiegoś surowca. 

Republiki bananowe często są rządzone w sposób totalitarny bądź autorytarny, mają bardzo rozwinięty reżim policyjny bądź wojskowy.

Nazwa ‘republika bananowa’ pochodzi od państw znajdujących się w Ameryce Łacińskiej których gospodarka oparta jest na eksporcie owoców (głównie chodzi tu właśnie o banany). 

Przykładem takich krajów może być np. Gwatemala czy Honduras. 

Monopol na handel owocami uprawianymi w tamtych obszarach posiada wielka amerykańska korporacja United Fruit Company. 

Nie oznacza to jednak ze wszystkie kraje określane jako „republiki bananowe” znajdują się w wymienionym wyżej rejonie. Podobne państwa odnaleźć można np. w Afryce. 

Po raz pierwszy nazwa ta została używa w 1870 roku przez Lorenzo D. Barkera, kapitana statku, który po dotarciu na Jamajkę i zakupie tam bananów sprzedawał je w Bostonie zyskując 1000 % zysku. Kilka lat później inni obywatele Stanów Zjednoczonych dojrzeli niezwykły potencjał finansowy eksportu bananów z plantacji Ameryki Środkowej do USA. Założyli oni później spółki, które po fuzji stworzyły wspomnianą wcześniej korporacje United Fruit Company. 

Uznaje się ze celem republiki bananowej jest komercjalizacja zysków poprzez powstawanie zmowy między państwem a faworyzowanymi monopolami, przy wykorzystaniu prywatnych gruntów i poprzez zaciąganie zobowiązań przedstawianych jako długi publiczne. Prowadzi to do znaczących zaburzeń ekonomicznych w gospodarce.