Prawa człowieka - ONZ - prawa człowieka w systemie ONZ - charakterystyka

W 1948 roku Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych uchwaliło dokument nazwany Powszechną Deklaracją Praw Człowieka. Stanowi ona zbiór praw przysługujących każdemu człowiekowi bez względu na jego pochodzenie, wiek, wyznanie ani żadne inne kryteria. Prawa te wynikają z ludzkiej godności i mają powszechny, przyrodzony, niezbywalny oraz nienaruszalny charakter.  Najważniejszymi z nich są: prawo do życia, wolności sumienia oraz wyznania, a także zakaz tortur i niewolnictwa. 

ONZ jest międzynarodową instytucją dążącą do powszechnego stosowania praw człowieka na świecie. Jak głosi jej Karta celem ONZ jest „osiągnięcie międzypaństwowej współpracy w rozwiązywaniu globalnych problemów gospodarczy, społecznych, kulturalnych oraz humanitarnych a także promowanie oraz zachęcanie do poszanowanie praw człowieka i podstawowych wolności dla wszystkich ludzi bez względu na rasę, pleć, język czy wyznanie”.

Organizacja Narodów Zjednoczonych posiada specjalny organ zajmujący się prawami człowieka - Radę Praw Człowieka. Jest ona organem pomocniczym Zgromadzenia Ogólnego ONZ. Jej statutowym zadaniem jest „wspieranie powszechnego poszanowania i ochrony praw człowieka oraz podstawowych wolności w równy i uczciwy sposób dla wszystkich ludzi, bez względu na jakiekolwiek kryteria”. Prowadzi on także akcje mające na celu poprawę efektywności prac nad prawami człowieka oraz kontroluje powtarzające się naruszenia praw jednostki i dąży do ich eliminacji.

Organem wchodzącym w skład struktury ONZ związanym z prawami człowieka jest także Komitet Praw Człowieka. Jego zadaniem jest kontrolowanie przestrzegania Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych oraz jego protokołów dodatkowych. Do jego kompetencji należy też zatwierdzanie sprawozdań z realizacji praw człowieka do których składania zobowiązane są kraje uznające Deklarację Praw Człowieka.  Komitet rozpatruje także indywidualne skargi od podmiotów których prawa zostały naruszone. Jeśli taki wniosek zostanie uznany za istotny uruchamiane są odpowiednie mechanizmy badające sprawę oraz zmierzające do usunięcia naruszeń.  Równocześnie skargę do Komitetu Praw Człowieka składać mogą państwa zarzucające innym krajom naruszenia praw człowieka. 

Obie omówione instytucje mają swoje siedziby w Genewie.