Autonomia - definicja, cechy, charakterystyka

Nazwa „autonomia” wzięta została z języka greckiego i oznacza tyle co samorząd. Autonomią nazywa się niezależność związaną z prawem do samostanowienia i samodzielnego rozstrzygania spraw wewnętrznych a także kreacji zewnętrznej określonej zbiorowości. 

Termin autonomia odnieść można do kraju, miasta, regionu czy narodu, ale także do instytucji. Autonomia może być całkowita, bądź częściowa. 

Często w historii spotykane było dążenie narodów do autonomii. Niestety zazwyczaj łączyły się one z konfliktami zbrojnymi (np. konflikt w Czeczenii).  Dążenia autonomiczne wiążą się przeważnie z historią. Uwarunkowaniami mogą być jednak także przesłanki geograficzne, narodowościowe czy ekonomiczne. 

Ustrojem państwowym najmniej kolidującym z dążeniami autonomicznymi jest federacja. W układzie tym większość władzy państwowej przekazywana jest jednostkom autonomicznym. Przykładem takiej sytuacji może być autonomia Katalonii w Hiszpanii. Odpowiednie akty prawne zastrzegają sprawy które zostają przekazane jedynie mniejszości politycznej. W tym zakresie niemożliwa jest ingerencja władz państwowych. Wyłączona zostaje także jej kontrola. 

Aktualnie Polska jest państwem unitarnym, jednak historycznie na jej terenie również istniały obszary autonomiczne. Przykładem było Wolne Miasto Gdańsk, którego samodzielność gwarantowała tzw. konwencja paryska (realizowała ona postanowienia traktatu wersalskiego). Wolne Miasto Gdańsk rządziło się własną konstytucją, miało swój hymn i walutę. W stosunkach międzynarodowych reprezentowane było natomiast przez Państwo Polskie.

Obecnie coraz częściej mówi się o dążeniu Śląska do utworzenia autonomii.