Prawa człowieka a prawa obywatela - porównanie

Prawa człowieka oraz prawa obywatela określają zbiór przynależnych jednostce praw. Nie są jednak to pojęcia równoznaczne. Przeciwnie, odróżniają je pewne bardzo wyraźne cechy.

Prawa człowieka to uprawnienia przynależne każdemu człowiekowi bez względu na pochodzenie, miejsce zamieszkania, narodowość etc. Z kolei prawa obywatela to prawa stanowiące podstawę więzi między jednostką a państwem, którego jest obywatelem. Z powyższego wynika fakt  uniwersalności praw człowieka oraz zróżnicowania praw obywatelskich. 

Prawa obywatelskie zawarte są w ustawie zasadniczej każdego kraju. Z kolei prawa człowieka znajdują się w przepisach międzynarodowych, przede wszystkim w Deklaracji Praw Człowieka oraz w Karcie Praw Podstawowych.  

Katalog praw człowieka zawiera szerszy zakres uprawnień niż prawa obywatelskie. W uproszczeniu można przyjąć iż prawa obywatelskie mieszczą się  głownie w politycznych oraz socjalnych prawach człowieka. Są to bowiem przede wszystkim prawa: do nauki, pracy oraz wyborcze. 

Inne są także instytucje stojące na straż praw człowieka, inne z kolei chroniące praw obywatelskich. Te pierwsze chronione są przez organy międzynarodowe, głównie wchodzące w skład Organizacji Narodów zjednoczonych (Rada Praw Człowieka oraz Komitet Praw Człowieka). Natomiast prawa obywatela bronione są przez instytucje krajowe. Dla przykładu w Polsce na ich straży stoi Rzecznik Praw Obywatelskich.

Cechą łącząca oba omawiane katalogi praw jest ich nienaruszalność. Uprawnienia zawierane w prawach człowieka oraz prawach obywatelskich bezwzględnie nie mogą być łamane. Na ich podstawie jednostka może domagać się zarówno podjęcia odpowiednich działań jak tez ich zaprzestania.