Lewica narodowa - definicja, ideologia, charakterystyka

Podział ideologii i partii na prawicowe, lewicowe i centrowe sięga korzeniami rewolucji francuskiej – podstawą do stworzenia takiego rozróżnienia stało się rozmieszczenie stronnictw podczas posiedzenie Stanów Generalnych (było to pierwsze zebranie z przedstawicielami tzw. stanu trzeciego, a miało miejsce w 1789 roku). Radykałowie zasiedli wtedy po lewej stronie króla, zaś konserwatywne stronnictwo królewskie po prawicy. Od tego momentu utożsamia się poglądy lewicowe z radykalnymi, rewolucyjnymi i egalitarnymi.

Przypisuje się lewicy dążenie do sprawiedliwości, wolności, tolerancji, równości, zlikwidowania różnic społecznych, poszanowania praw mniejszości oraz polepszenia sytuacji życiowej najbiedniejszych. W kwestii ekonomicznej i społecznej są to przede wszystkim hasła interwencjonizmu państwowego, nacjonalizacji, rozbudowanego systemu praw socjalnych, rozdziału Kościoła od państwa, walki klas, kosmopolityzmu oraz federalizmu. Nie zawsze wszystkie występowały jednocześnie, poszczególne ugrupowania lewicowe różniły się od siebie, czasem nawet znacznie.

W pewnych warunkach społecznych i politycznych powstała w niektórych państwach lewica narodowa (patriotyczna, czasem nazywana również narodowo-wyzwoleńczą). Jej przedstawiciele łączyli hasła stricte lewicowe z elementami ideologii stronnictw i organizacji narodowych, m.in. przywiązaniem do tradycji narodowych i nacjonalizmem. Miało to miejsce szczególnie w państwach zmuszonych walczyć o swoją suwerenność bądź bronić jej przed atakami wojskowymi. W sytuacji, kiedy okupant zajmował tereny danego narodu, lewica nie mogła pominąć postulatów narodowo-wyzwoleńczych w swoim programie, bowiem wiązałoby się to ze zrezygnowaniem z walki o interes swojej ojczyzny. Dobrze sytuację obrazuje przykład polskich ruchów politycznych. W sytuacji podziału Polski przez zaborców największa partia lewicowa – PPS, na czele z Józefem Piłsudskim – obok haseł socjalistycznych głosiła również konieczność walki narodowo-wyzwoleńczej. W momencie odzyskania niepodległości zarzucono odwoływanie się do programu narodowego.

Lewica narodowa częściowo odrodziła się po II wojnie światowej, m.in. w środowisku Władysława Gomułki, następnie w postaci frakcji „patriotów” Mieczysława Moczara oraz organizacji politycznej Zjednoczenie Patriotyczne Grunwald (działała w latach 80.). Lewica narodowa nie jest wyłącznie polskim zjawiskiem. Jej zwolennicy pojawiali się w wielu krajach na całym świecie, m.in. w baskijskiej partii Batasuna, w Afrykańskim Kongresie Narodowym w RPA czy we współczesnych Chinach.