Ksenofobia - definicja, charakterystyka, przykłady

Ksenofobia to pojęcie, wywodzące się z języka greckiego, oznaczające strach przed obcymi. Polega ona na okazywaniu uczuć, takich jak strach, niechęć, wrogość czy lęk w stosunku do cudzoziemców. Może także być zobrazowana poprzez wyolbrzymiane tych emocji aż do przesady. 

Ksenofobi mają zdecydowane problemy z tolerancją wobec osób na stałe zamieszkujących w innym państwie. Ma to ważny związek ze stereotypami etnicznymi. Ksenofobia może dotyczyć nie tylko cudzoziemców samych w sobie, ale także być okazywana w stosunku do osób nieznanych lub pod pewnymi względami różnych, mniejszości narodowych oraz narodów państw sąsiednich.

Uczucie ksenofobii jest bardzo blisko powiązane z nacjonalizmem, w zasadzie stanowi jakby jego punkt startowy. Pogłębiane uczucie ksenofobii poprzez wpływ grupy odniesienia wobec jednostki może zmienić strach przed cudzoziemcami lub też niechęć do nich w uczucie nienawiści. Szczególnie często ksenofobia wynika ze złej sytuacji ekonomicznej lub też gospodarczej w danym kraju. Może także być spowodowana przez obawę przed zbyt dużym wpływem państw sąsiednich na politykę wewnętrzną w kraju. Wiąże się ze złymi warunkami gospodarczymi, gdyż łatwiej winowajcę zobaczyć w kimś obcym i w dodatku różnym niż, na przykład, upatrywać go w złej polityce gospodarczej lub zbyt niskich staraniach, co z kolei ma wpływ na gorszą sytuację finansową jednostki. 

Ksenofobia wynika również bezpośrednio z zazdrości, którą z reguły powodują lepsze warunki materialne obcokrajowców. Postrzega się ich bowiem jako potencjalną konkurencję w staraniach o lepszą pozycję zawodową. 

Ponadto, ksenofobia nie jest uczuciem bardzo radykalnym, wręcz przeciwnie, w niektórych kręgach jest społecznie akceptowalna, a nawet zachwalana i propagowana jako uczucie jak najbardziej racjonalne. Wartość taka może być gloryfikowana, a próba zachowania nonkonformistycznego w tym przypadku może zakończyć się nawet wykluczeniem z konkretnej zbiorowości. Często bardziej społecznie akceptowalne w danej grupie są przejawy agresji w stosunku do cudzoziemca niż udzielenie mu pomocy. 

Ksenofobia rozwija się szczególnie wśród przedstawicieli klasy niższej i mieszkańców wsi oraz małych miast, ludzi o niskim wykształceniu, także wśród jednostek o niezbyt wysokim cenzusie majątkowym.  Traktując obcych jak zagrożenie, można jednocześnie tworzyć pewien pogląd polityczny - często zdarza się, iż partie polityczne zawierają w swoim programie ukryte treści ksenofobiczne, aby podsycać w społeczeństwie tego rodzaju poczucie zagrożenia.