Marksizm a religia - założenia i charakterystyka marksizmu

Marksizm jako filozofia zdecydowanie i ostro krytykuje religię. W swej krytyce Marks nazwał religię „opium dla ludu”. Marks odrzucał idee chrześcijańskie nie ze względu na etykę, ale ze względu na naukowy ateizm, którym się kierował. Dla marksizmu religia była tylko złudną i błędną ideą, która mamiła i przysłaniała ludziom prawdę.

Według Marksa ludzie wspierają się na swojej wierze jak na kulach, są uzależnieni od rytuałów religijnych i nie potrafią odnaleźć się w świecie pozareligijnym. Taki pogląd marksistowski wynikał z przyjęcia przez Karola Marksa idei materialistycznej zapoczątkowanej przez Ludwiga Feuerbacha, filozofa, który jako pierwszy skrytykował doktrynę chrześcijańską i religię. Marksizm z gruntu nie był ateistyczny, dopiero jego interpretacje prowadziły w konsekwencji do ateizmu. Marksiści opierali się na naukowym pojmowaniu świata, przyjęli teorię ewolucji Karola Darwina, co z kolei stawiało ich na pewnym rozdrożu.

Marks rozumiał potęgę i siłę religii. Religia jawiła się mu jako pewien gwarant, ostoja i poczucie bezpieczeństwa. Marksizm negował istnienie Boga, wynikało to z przeświadczenia, że współczesna nauka potrafi wyjaśnić pewne nurtujące kwestie i odpowiedzieć na trudne pytania o pochodzenie i sens ludzkiego życia. Darwinizm przyniósł taką odpowiedź, dzięki czemu marksiści mogli chełpić się usatysfakcjonowanym ateizmem.

Teoria ewolucji dostarczyła marksistom odpowiedzi na pewne kwestie. Przede wszystkim darwinizm dostarczył niezbędnych dowodów na to, że społeczeństwo podlega ewolucji, co z kolei zapoczątkowało marksistowską teorię rozwoju społeczeństw. Kolejną istotną rzeczą był materializm. Marksizm przyjął materializm w spadku po Feuerbachu. Jego krytyka religii została przyjęta przez marksistów. Sam Marks niezbyt dużo pisał o religii, podejście do niej rozwinęli jego kontynuatorzy i spadkobiercy, zwłaszcza Lenin i Trocki.

Współcześni marksiści dostrzegają pewne luki w systemach religijnych i powołując się na naukową tradycję próbują im zaprzeczyć. Materializm dialektyczny nie przyjmował wartości duchowych, ta filozoficzna tradycja tak ochoczo przyjęta przez marksistów polegała na przyswojeniu darwinizmu, naturalizmu i heglizmu. Ateizm marksistów był poniekąd spadkiem po poprzednich nurtach na których wyrósł marksizm. W XX w. marksizm w postaci komunizmu stał się prześladowcą religii, którą gnębił i ostro atakował. Wielu duchownych i księży zostało aresztowanych i poddanym represjom.

Tradycja ateistyczna pośród komunistów osiągnęła apogeum za czasów Józefa Stalina, jego dyktatura bardzo krwawo rozprawiała się z duchowieństwem. W Polsce przykładem ofiary komunistów może być ksiądz Jerzy Popiełuszko. Podejście marksistów do religii i ich niechęć do kościoła wynikała również z przyjęcia filozofii racjonalizmu i sceptycyzmu. Marksiści chcieli odznaczać się pewną logiką rozumowania, która nakazywała odrzucenie czegoś, czego nie da się sprawdzić empirycznie.