Korporacjonizm - definicja, charakterystyka, przykłady

Korporacjonizm to idea o podstawach ekonomicznych, społecznych oraz gospodarczych. Została stworzona w XIX wieku, aczkolwiek zasadniczo rozwój swój przeżyła w pierwszej połowie XX wieku. Zasadniczo jednak jej korzeni można doszukiwać się już w okresie średniowiecznym, kiedy to przedstawicieli gildii i cechów jednoczyli się w celu polepszenia własnej sytuacji lub też poprawienia warunków finansowych poprzez wypełnianie razem zaplanowanych wspólnie działań. Korporacjonizm polega zatem głównie na poszerzeniu wpływu jednostek nad przemysłem poprzez pogodzenie interesów gospodarczych zarówno pracowników, jak i pracodawców w celu uzyskania kontroli.

Teoria korporacjonizmu skupia się wokół przymusowego zjednoczenia wszelkich podmiotów powiązanych z konkretnym zawodem, niekoniecznie reprezentujących ten sam status majątkowy. Wspólnota ma za zadanie dążyć do celu tak, aby sytuacja życiowa wszystkich jej członków uległa znaczącej poprawie poprzez skonsolidowane działanie. Spójne działanie jest możliwe w przypadku zastosowania idei opartych na solidarności. 

Korporacjonizm jako doktryna zwalczał indywidualistyczny liberalizm we wszelkich jego odmianach oraz sprzeciwiał się teorii kolektywistycznego socjalizmu. Opierał się na wprowadzaniu zmian do systemu oraz wykreowaniu prawnie legalnych „pionowych” korporacji, które miały zrzeszać wszystkich przedstawicieli danej grupy zawodowej, bez żadnych wyjątków. Obecnie jednakże idea ta stała się pożywką dla demagogów w wielu ujęciach, również społecznych.

Korporacjonizm bywa także nazywany (główne przez krytyków) korporacyjna globalizacją. Był bardzo częstym tematem dyskusji wśród teoretyków oraz znawców tematyki. Koncepcja korporacjonizmu była wielokrotnie omawiana szczególnie przez różnych polityków, zarówno w kontekście jej wad, jak i zalet.

Współcześnie krytycy korporacjonizmu obawiają się głównie jego możliwego łatwego przekształcenia w monopol w danym zawodzie, gdyż przeprowadzenie procesu monopolizacji nie jest utrudnione, gdy dana organizacja i tak zrzesza wszystkich członków konkretnego zawodu. Korporacjonizm skupia w swych szeregach między innymi spółki handlowe czarterowane przez państwo w aspekcie aparatu politycznego, oddziałując na jednostki w sposób bezpośredni. 

Przeciwnicy doktryny głównie posiłkują się wydarzeniami historycznymi, takimi jak wprowadzanie tej idei na szeroką skalę w faszystowskich Włoszech oraz Hiszpanii pod rządami generała Franco.

Można wyróżnić korporacjonizm romantyczny, korporacjonizm chrześcijański oraz korporacjonizm faszystowski.