Integracja społeczna - definicja, charakterystyka, przykłady

Integracja społeczna to proces, który został zdefiniowany w ujęciu socjologicznym oraz innych nauk społecznych. To włączanie się różnorodnych, nieokreślonych w aspekcie klasyfikacji, grup społecznych w większe zbiorowości społeczne. Integracja społeczna umożliwia przedstawicielom tych grup, do których zazwyczaj należą reprezentanci mniejszości narodowych lub uchodźcy i emigranci, na pozyskanie dostępu do konkretnych praw czy też usług, które były dla nich niemożliwe wcześniej do zdobycia. Następuje to poprzez włączenie się mniejszości do określonego społeczeństwa.

Integracja społeczna to proces trudny i skomplikowany, gdyż wymaga funkcjonowania w zgodzie więcej niż jednej grupy społecznej, a które to grupy z założenia są podzielone przez występujące różnice kulturowe, społeczne i ekonomiczne. Ponadto proces ten wymaga również zaakceptowania pewnych skonkretyzowanych warunków przez obie strony porozumienia, co także nastręcza czasami niewyobrażalnych trudności. Akceptacja w procesie integracji społecznej może wymagać bowiem odrzucenia przez jedną ze stron (lub obie, w zależności od stopnia wymagań) pewnych elementów związanych z własnym poczuciem przynależności w ujęciu kulturowym lub religijnym na rzecz zintegrowania się. Czasami sytuacja wywołuje konflikt w grupie mniejszościowej, a także w grupie przyjmującej, gdyż obie strony muszą pójść na pewne wzajemne ustępstwa. Cierpi na tym zawsze tożsamość kulturowa jednostek, ich zdefiniowane role społeczne, wartości, normy zachowania oraz wzory postępowania, kulturowa tradycja i tym podobne. Zdarzają się sytuacje, w którym odchodzono nawet od używania języka ojczystego w grupie. 

Proces integracji społecznej jest odgórnie monitorowany poprzez organizacje rządowe oraz międzynarodowe - przykładowo w Organizacji Narodów Zjednoczonych funkcjonuje specjalna komórka, której zadaniem jest monitoring oraz udzielanie wsparcia uczestnikom takiego procesu. Zainteresowanie takie jest okazywane w ramach Biura Integracji Społecznej w Departamencie Spraw Gospodarczych i Społecznych ONZ. 

Integracja społeczna to działania wspólnotowe, które opierają się na zasadach prowadzenie dialogu, wzajemnej współpracy jednostek traktowanych w sposób równorzędny. Cel został określony jako podążanie jakiejś zbiorowości do wykreowania społeczeństwa demokratycznego, w którym rządy sprawowane będą w zgodzie z obowiązującym prawem oraz w atmosferze wzajemnego szacunku i współpracy, bez szykanowania się wzajemnie z powodu występujących różnic kulturowych i religijnych. W owym zintegrowanym społeczeństwie jako nadrzędne traktowane są prawa i obowiązki człowieka. Należy koniecznie dążyć do uzyskania takiego stanu rzeczy oraz walczyć z pojawiającymi się przejawami zjawiska wykluczenia społecznego.

Integrację społeczną należy ujmować jako przeobrażanie się luźnie funkcjonujących grup społecznych w jedną większą zbiorowość.