System parlamentarno-gabinetowy - cechy, charakterystyka, przykłady

System parlamentarno-gabinetowy jest jednym z aktualnie występujących systemów politycznych demokratycznego świata. Obok systemu gabinetowo-parlamentarnego stanowi on jedną z odmian systemu parlamentarnego.

System parlamentarno-gabinetowy od gabinetowo-parlamentarnego odróżnia kryterium tego, kto posiada większą część władzy. W systemie pierwszym jest to parlament, zaś w drugim – rząd.

W modelu tym występuje podział władz oraz ich wzajemna współpraca. Poszczególne organy powiązane są systemem wzajemnych kompetencji, przez co mogą wpływać oraz kontrolować się wzajemnie. Władza wykonawcza jest dualistyczna: sprawuje ją głowa państwa oraz rząd. Rząd odpowiada politycznie przed parlamentem, z kolei głowa państwa nie ponosi tej odpowiedzialności.

Głowa państwa sprawuje głównie funkcje reprezentatywne oraz wykonuje kompetencje związane z powołaniem premiera czy zarządzeniem wyborów. Nie kreuje ona jednak ani polityki wewnętrznej, ani zewnętrznej. Rząd oraz jego szef powoływany jest spośród partii, która aktualnie zyskała przewagę w parlamencie.

Parlament z kolei pochodzi z powszechnych wyborów. Ma kompetencję do wyrażenia wotum nieufności wobec rządu lub poszczególnego ministra, doprowadzając tym samym do jego ustąpienia. Występuje tu też odwrotność: rząd może doprowadzić do rozwiązania parlamentu przed upływem kadencji. Może jednak do tego dojść tylko w ściśle wyszczególnionych sytuacjach, np. nieuchwaleniu budżetu w terminie.

W przypadku powstania rażącego sporu między egzekutywą a legislatywą naród ma prawo dokonać rozstrzygnięcia poprzez rozwiązanie parlamentu.

Przykładem krajów o ustroju parlamentarno-gabinetowym są Szwecja, Węgry, kraje Beneluksu czy Hiszpania. Z kolei z systemem gabinetowo-parlamentarnym do czynienia mamy w Wielkiej Brytanii.