Stowarzyszenie - definicja, charakterystyka, przykłady

Stowarzyszenie to zorganizowana grupa ludzi, powstająca, aby wspólnie wspierać konkretne interesy, potrzeby jej członków lub przekonania. Członkostwo jest w nich dobrowolne i nie uzyskuje się go z racji urodzenia. Najważniejszą cechą stowarzyszeń jest niezależność od państwa. Cele i założenia stowarzyszenia oraz jego struktura muszą zostać sformułowane w statucie i zaakceptowane przez sąd. 

Każdy obywatel ma prawo stworzyć stowarzyszenie lub do niego należeć. Z racji członkostwa nie uzyskuje żadnych zysków, ponieważ z założenia stowarzyszenie nie stawia sobie celów zarobkowych. Najczęściej, tworzy się je natomiast dla celów dotyczących pomocy społecznej, działalności charytatywnej, podtrzymywania tradycji narodowej, upowszechniania oświaty i edukacji społecznej, wspomagania rozwoju społeczności lokalnych. Ponieważ stowarzyszenia, w odróżnieniu od partii politycznych, nie zabiegają o poparcie władzy, nie muszę też angażować się w politykę, choć w szczególnych sytuacjach, mogą wpływać na programy partii, wyniki wyborów, opinię publiczną, a nawet działalność rządu. Wchodzą w takich wypadkach w rolę grup nacisku, grup wpływu. Najczęściej odbywa się to na zasadzie poparcia udzielonego partii i jej kandydatom. W ten sposób obywatele zostają zaangażowani w proces decyzyjny. Wszystkie bowiem stowarzyszenia, partie polityczne i inne organizacje społeczne są częścią składową systemu politycznego państwa, w ramach którego funkcjonują, spełniając swe założenia i realizując wartości.

Do funkcji spełnianych przez stowarzyszenia należą:

- promocja wartości – członkami są zazwyczaj osoby o podobnym systemie wartości, którym zależy na popularyzacji ich poglądów (np. wegetarianie);

- mediacja – pośredniczą między małymi grupami ludzi a państwem czy inną, dużą organizacją (np. korporacje zawodowe lekarzy);

- współudział w rządach – np. we władzach lokalnych;

- inicjowanie zmian społecznych – uświadamianie opinii publicznej bieżących potrzeb (np. opieki nad osobami niepełnosprawnymi), a przez to, wpływanie na zmianę sposobu myślenia, uwrażliwianie na problemy społeczne; 

- integracja – pomoc w zjednoczeniu członków danej społeczności (np. grup mniejszości narodowych), polepszanie warunków życia słabych społeczności;

- rozproszenie władzy – ograniczanie biurokracji państwowej przez szerzenie nowych idei, wywieranie nacisków czy wpływanie na opinię publiczną.