Aksamitna rewolucja - transformacja ustrojowa w Europie - wpływ aksamitnej rewolucji na wydarzenia w Europie

Mianem aksamitnej rewolucji (po czesku sametová revoluce) określa się wydarzenia, do jakich doszło w Czechosłowacji w 1989 roku oraz które pozwoliły na przeprowadzenie bezkrwawej transformacji ustrojowej. Z czasem pozwoliło to na wprowadzenie w Czechosłowacji rządów demokratycznych. 

Do aksamitnej rewolucji w Czechosłowacji w znacznej części przyczyniły się podobne wydarzenia, do jakich doszło w innych państwach Europy Środkowo-Wschodniej. Głównie chodziło o Węgry oraz Polskę (między innymi obrady Okrągłego Stołu trwające od lutego do kwietnia 1989 roku).

W czerwcu 1989 roku rozpoczęły się w Czechosłowacji wystąpienia antyrządowe oraz antypartyjne. W tym samym miesiącu ugrupowanie opozycyjne sprzeciwiające się reżimowi komunistycznemu Karta 77 opublikowało „Kilka zdań” będących petycją, za pośrednictwem której żądano demokratyzacji społecznej oraz ustrojowej kraju. W listopadzie tego samego roku pokojowa manifestacja upamiętniająca śmierć praskiego studenta z rąk Niemców przerodziła się w ogromną antykomunistyczną demonstrację. Była ona początkiem 12-dniowych, nieprzerwanych manifestacji w kraju. 

28 listopada rząd komunistyczny podał się do dymisji.  Miesiąc później – 29 listopada, prezydentem Czechosłowacji został założyciel Karty 77 – Vaclav Havel. Dzień ten do dziś w Czechach i na Słowacji uznawany jest za datę upadku komunizmu. W czerwcu 1990 roku przeprowadzono wolne wybory pozwalające na odsunięcie od władzy pozostałości partii komunistycznej. 

Aksamitną rewolucję uznaje się za impuls będący początkiem przemian w społeczeństwach Europu Środkowo-Wschodniej, dzięki którym doszło do wprowadzenia demokracji w krajach wcześniej rządzonych przez partie komunistyczne. 

Wydarzenia z 1989 roku doprowadziły w Czechosłowacji nie tylko do zmian polityczno-społecznych, ale także gospodarczych. Rozpoczęto odbudowę stosunków gospodarczych oraz politycznych z innymi krajami przy równoczesnym wzmacnianiu pozycji zagranicznej państwa. Pośrednio obalenie rządów komunistycznych przyczyniło się też do rozpadu Czechosłowacji na dwa niezależne państwa z dniem 1 stycznia 1993 roku. Wynikało to między innymi z nierównomiernym rozwojem obu części kraju po transformacji.