Obrona konieczna a stan wyższej konieczności - porównanie, różnice

Obrona konieczna jest w teorii prawa okolicznością lub też zdarzeniem, które pozwala na wyłączenie z odpowiedzialności prawnej czynu, który prawnie uchodzi za zabroniony. Osoba dokonująca obrony koniecznej nie jest ścigana przez prawo i zgodnie z tą zasadą osoba taka ma prawo do uniknięcia kary. 

Warunkiem obrony koniecznej jest zaistnienie pewnej sytuacji, która pozwala na oszacowanie zagrożenia i podjęcia przez ofiarę tzw. obrony koniecznej. W momencie kiedy napastnik atakuje nas mamy prawo się bronić. 

Musi istnieć zamach na naszą osobę, aby można było mówić o obronie koniecznej. Zamach musi być rzeczywisty i realny, posiadać charakter przedmiotowy. 

Obrona konieczna przysługuje każdemu, kto zostanie napadnięty, nie można jednak jej przekraczać. W takim przypadku prawo ocenia, czy obrona konieczna była zgodna z obowiązującymi przepisami lub też czy doszło do jej przekroczenia. Przekroczenie obrony koniecznej jest najczęściej spowodowane kiedy ofiara sama chce wymierzyć sprawiedliwość swojemu napastnikowi i tym samym przekracza swoje uprawnienia. 

Uciekający napastnik już nam nie zagraża, nie mamy więc obowiązku wymierzenia na nim kary. 

Z kolei stan wyższej konieczności jest terminem, który zgodnie z kodeksem prawnym art. 26 dopuszcza możliwość poświęcenia jednego dobra na rzecz ratowania dobra, które jest w ocenie obiektywnej dobrem wyższym niż to, które porzucamy. 

W sytuacji obrony koniecznej prawo zezwala na obronę ofiary przed napastnikiem, natomiast z przypadkiem stanu wyższej konieczności, mamy do czynienia np. jeżeli przeciętna osoba chce pomóc drugiej osobie narażając siebie samą. Stan wyższej konieczności musi być poparty faktami i racjonalną oceną sytuacji, musi istnieć zagrożenie rzeczywiste, niebezpieczeństwo i musi istnieć decyzja co do której nie można się pomylić. Dobro, które ratujemy musi być ważniejsze niż dobro które poświęcamy. 

Dla przykładu: jeżeli ktoś widzi, że kobietę w ciąży napada bandyta i dotkliwie bije, osoba może chcieć pomóc tej kobiecie, narażając tym samym swoje dobro, ale dobro kobiety w ciąży bardzo często będzie dobrem wyższym aniżeli nasze własne. 

Prawo w ten sposób racjonalnie ocenia wartość takiego czynu i w razie czego jest w stanie zwolnić taką osobę od odpowiedzialności. 

Oczywiście wszystko musi spełniać określone wymogi sytuacyjne. Tak jak obrona konieczna tak i stan wyższej konieczności musi być poparty faktami i nie może zostać przekroczony.