Wojna domowa w Finlandii - opracowanie

Destabilizacja państwa rosyjskiego, jaka nastąpiła po wszczęciu rewolucji lutowej i październikowej 1917 roku, miała znaczny wpływ na wydarzenia w Wielkim Księstwie Finlandii. Strona fińska postanowiła wykorzystać osłabienie państwa zwierzchniego i 6 grudnia 1917 roku proklamowała niepodległość Finlandii. Aktu tego dokonał Senat na czele z Pehrem Evindem Svinhufvudem, a poparła go zdecydowana większość społeczeństwa. 

Szybko pojawił się problem, kto ma przystąpić do uformowania nowego rządu i powołania pozostałych instytucji państwowych kierujących polityką nowo powstałego kraju. Na tym tle doszło do konfliktu między ugrupowaniem konserwatystów i przedstawicielami lewicowego ruchu robotniczego. Wkrótce rywalizacja przerodziła się w wojnę domową. 

Na początku 1918 roku zwolennicy obu stron zapoczątkowali proces tworzenia własnych oddziałów, które nazwano Białą i Czerwoną Gwardią. Formacje konserwatystów w większości tworzyli mający duże doświadczenie bojowe fińscy jegrzy z 27 Królewskiego Pruskiego Batalionu Jegrów. Kontrolowali przede wszystkim tereny położone na południu kraju, prowincję Viipuri oraz część rejonu Ostrobothnia. 

Na czele sił Białych (valkoiset) stanął dawny carski gen. Carl Gustaf Mannerheim. Swoją kwaterę umieścił w miejscowości Vaasa. Czerwoni także dysponowali znacznymi siłami zbrojnymi, których trzon stanowiły Czerwone Gwardie, Gwardie Ochrony Robotników z kilku miast oraz oddziały wiejskie, jednak były to formacje składające się głównie z ochotników, niedostatecznie wyćwiczone. Dowódcą Czerwonych został, podobnie jak Mannerheim, były oficer armii carskiej, Ali Aaltonen. Zasadnicze starcia zbrojne miały miejsce pod koniec stycznia 1918 roku, kiedy to Biali przystąpili do rozbrajania oddziałów rosyjskich i zaatakowali pociągi przewożące broń dla Czerwonych od bolszewików. 

25 stycznia Senat zmienił nazwę Białej Gwardii na Fińską Białą Armię, w odpowiedzi na co Czerwoni przemianowali swoje oddziały na Fińską Czerwoną Gwardię. Strony konfliktu były dodatkowo wspierane przez siły obce – Czerwoni przez bolszewików, Biali przez wojska niemieckie. Kraj podzielono na dwie strefy wpływów: północna część kontrolowana była przez Białych, południowa (nazwana Fińską Socjalistyczną Republiką Robotniczą) przez Czerwonych. 28 stycznia Aaltonen przeprowadził główną ofensywę na wojska przeciwnika, jednak w połowie marca załamała się. W tym czasie, 16 marca, Biali podjęli się kontrnatarcia. Celem zasadniczym było zdobycie ważnego ośrodka przemysłowego Tempere. Walki o miasto toczyły się aż do początku kwietnia i przyniosły dużą liczbę ofiar po obu stronach. Zdobycie Tempere okazało się przełomowym momentem w wojnie, od tej pory bowiem wojska Czerwonych musiały się cofać, oddając przeciwnikom kolejne połacie ziemi. Biali, wspierani przez oddziały niemieckie, zdołali pod koniec miesiąca przejąć Viipuri. Wkrótce rząd ludowy Czerwonych musiał ewakuować się do Piotrogrodu, a 2 maja w ręce Białych dostało się Lahti. Niewielki opór stawiały jeszcze oddziały przeciwnika w rejonie Kouvoi i Kotki, jednak były zbyt słabe, by utrzymać się dłużej. 5 maja skapitulowały. Ostatnim akordem toczącej się wojny domowej było 15 maja 1918 roku przejęcie kontroli nad Ino, dawną rosyjską bazą wojskową. Zwycięstwo Białych było zupełne. 16 maja na ulicach Helsinek odbyła się uroczysta parada zwycięstwa.