Motyw miłości w literaturze średniowiecza – „Abelard i Heloiza”, „Dzieje Tristana i Izoldy”

W okresie średniowiecza tematyka miłosna nie była uznawana za najważniejszą. Cechą charakterystyczną tej epoki był fakt, że na pierwszym miejscu stawiono Boga, a co za tym idzie tematem dominującym w utworach literackich była religia. Miłość między kobietą a mężczyzną, jako mniej godna tego, aby ją opisywać, pojawiała się w dziełach powstałych w wiekach średnich rzadziej niż w późniejszych okresach literackich. Niemniej jednak także w tych czasach powstawały utwory dotyczące namiętności.

Do jednych z ważniejszych artefaktów o tematyce miłosnej należy historia Abelarda i Heloizy. Listy, które między sobą wymieniali śwaidczą o wielkim uczuciu, jakim darzyli się kochankowie. Ich miłość była przesycona namietnością, która miała zgubny wpływ na ich życie. Abelard był wybitnym filozofem i teologiem, co wówczas wiązało się z koniecznością życia w czystości. Heloiza była od niego młodsza o ponad dwadzieścia lat. Była również jego uczennicą.

Pierre Abelard uwiódł dziewczynę, ktora zakochała się w swoim nauczcycielu. Heloiza zaszła w ciążę i urodziła syna Astrolabiusza. Ponieważ opiekun Heloizy – Fulbert był oburzony niemoralnym postępowaniem kochanków, para postanowiła się potajemnie pobrać. Ślub miał być jednak zachowany w sekrecie, ponieważ Abelard jako mężczyzna żonaty nie mógłby w dalszym ciągu nauczać. Fulbert rozgłosił fakt, że jego siostrzenica jest żoną Pierra, czym wywołał gniew Heloizy. Dziewczyna wyjechała do klasztoru, w ktorym pobierała nauki za młodu. Jej wuj kierowany nienawiścią do uwodziciela postanowił się na nim zemścić, nasyłając na niego zbirów, którzy go wykastrowali. Po tym wydarzeniu Pierre udał się do klasztoru, w którym spędził resztę życia. Heloiza również została zakonnicą.

Byli kochankowie utrzymywali ze sobą ożywioną korespondencję, a ich listy świadczą o wielkim uczuciu, jakie ich łączyło.

Na podstawie tej historii możemy stwierdzić, że miłość w okresie średniowiecza była opisywana jako wielka niszcząca siła, która może doprowadzić do zguby oboje partnerów. Uczucie, jakie zrodziło się pomiędzy Pierrem a Heloizą było tak silne, że żadne z nich nie mogło się mu oprzeć, mimo, iż oboje mieli świadomość, jakie ów  romans może wywołać konsekwencje. 

Inny znany uwtór dotyczący miłości w epoce średniowiecznej to „Dzieje Tristana i Izoldy”. Historia ta została co prawda spisana znacznie później, jednak opowieść będąca pierwowzorem powstała w czasach średniowiecznych. Legenda ta opowiada o romansie Izoldy – małżonki króla Marka i Tristana, który jako rycerz był zobowiązany służyć królowi. Historia ich miłości również jest historią tragiczną. Młodzi, mimo iż próbują walczyć z namiętnością nie potrafią poskromić własnych uczuć. Tristan i Izolda zakochują się w sobie po wypiciu magicznego napoju, którego działania nie da się już odwrócić. Mają świadomość faktu, że postępują niegodnie, ale nie potrafią żyć bez siebie. Również w ich przypadku namiętność doprowadza do klęski.

Małżonek Izoldy odkrywa ich tajemny romans i królowa musi uciec do lasu, gdzie żyje z Tristanem w bardzo złych warunkach, do których jako żona króla nie przywykła. Gdy ma już możliowść powrotu na dwór, nadal nie potrafi zapomnieć o swoim kochanku. Tristan poślubia inną kobietę – również o imieniu Izolda, ale nie potrafi jej pokochać.

W końcu, po wielu latach cierpień Tristan umiera, nie doczekwaczy się wizyty swojej ukochanej. Ta widząc ciało swojego kochanka również wydaje z siebie ostatnie tchnienie. Ich ciała zostały złożone obok siebie, a w nocy groby połączył głóg. W ten oto sposób kochankowie byli razem nawet po śmierci. Historia Tristana i Izoldy opowiada historię miłości tragicznej, skazanej na klęskę, ale niezwykle silnej. Tego typu wzorzec parenetyczny miłości fatalnej był popularny w czasach średniowiecza.