Sierpień 1980 w Polsce - wydarzenia

Przyczyn wydarzeń roku 1980 należy upatrywać w sytuacji gospodarczej i społecznej końca lat 70-tych. W owym czasie władza stopniowo traciła kontrolę na sytuacją ekonomiczną, przez co kondycja finansowa państwa była katastrofalna. Jednocześnie po zamieszkach w roku 1976, na tak dużą skalę działalność rozwinęły środowiska opozycyjne - powstał KOR, ROPCiO, zawiązywano latające uniwersytety, a od 1979 roku wychodzić zaczęło niezależne pismo „Robotnik”. Olbrzymie znaczenie miał również wybór na papieża Polaka oraz jego pielgrzymka do Polski w roku 1979. 
Aparat władzy na początku roku 1980 borykać się musiał wiec z całym szeregiem bardzo poważnych problemów. Pierwszą reakcją były roszady na kierowniczych stanowiskach. Odsunięty od władzy został premier Piotr Jaroszewicz; jego obowiązki przejął Edward Babiuch. Tego typu przetasowania nie mogły rzecz jasna wpłynąć na zmianę wizerunku władzy wśród społeczeństwa.

Częściowo nowy zarząd odwoływał się do znanych z przeszłości posunięć. Po raz kolejny remedium na kłopoty gospodarcze miała być podwyżka, tym razem cen mięsa. Niemal natychmiast po jej ogłoszeniu, 1 lipca 1980 w wielu zakładach wybuchły strajki. Żądania robotników z zakładów tj. „Ursus”, WKS Mielec, Świdnik, dotyczące podwyżek płac zostały spełnione, co spowodowało całą lawinę roszczeń płynących z całego kraju. Przełomowe znaczenie miał zwłaszcza strajk okupacyjny zarządzony przez pracowników Stoczni Gdańskiej, który rozpoczął się 14 sierpnia. Na czele tamtejszego komitetu strajkowego stanął Lech Wałęsa. Wkrótce, gdy przyłączać zaczęły się kolejne zakłady, uformowany został Międzyzakładowy Komitet Strajkowy (z Wałęsą na czele). Podobne komitety powstały równocześnie w Szczecinie (Marian Jurczyk) oraz Jastrzębiu (Jarosław Sienkiewicz).

Kolejnym krokiem było opracowanie przez gdańskich związkowców 21 postulatów, które zostały zatwierdzone przez resztę MKS-ów i następnie przedstawione władzy. Żądano m.in. wolnym związków zawodowych, prawa do strajków, uwolnienia więźniów politycznych i przywrócenia do pracy robotników usuniętych w wyniku strajków w latach 1970 i 1976. Ponadto domagano się również wolności słowa, reform gospodarczych i wolnych sobót. Wobec powszechnego poparcia społecznego dla tych żądań (apel 64 intelektualistów domagających się rozmów z MKS-em), rządzący nie mogli ich zignorować. Robotnikom w Gdańsku pomagali również eksperci, którzy chronili strajkujących przed pułapkami prawnymi zastawianymi przez stronę rządową.

Po kilku dniach twardych negocjacji władze zaakceptowały zawarte w postulatach żądania. Porozumienia sierpniowe podpisano w Szczecinie (30), Gdańsku (31) i Jastrzębiu (3 września).   
Robotnicy uzyskali m.in. prawno do organizacji samorządnych związków zawodowych, do strajku, zgodę na wolne soboty, obietnicę podwyżki oraz poprawy warunków w służbie zdrowia. Zabiegi cenzorskie miały zostać zminimalizowane. 

Jak się miało wkrótce okazać władze nie były skore do przestrzegania podpisanych postanowień. Aż do grudnia trwały „przepychanki” zarówno władzy z opozycją, jak i te wewnątrz obozu rządzącego.