Bitwa pod Racławicami - 1794 r.

4. kwietnia 1794 roku doszło do jednej z ważniejszych dla insurekcji kościuszkowskiej bitew. Co prawda bitwa ta nie miała większego znaczenia militarnego, jednakże miała ogromne znaczenie symboliczne podnosząc znacznie morale powstańców (i zachęcając tych, którzy do powstania jeszcze nie przystąpili, by to zmienili) już na początku samej insurekcji (jej dwunastego dnia).

Po stronie polskiej w bitwie tej stanęły 2 bataliony z 2 regimentu pieszego koronnego Józefa Wodzickiego (w liczbie około 400 walczących), 2 bataliony z 3 regimentu pieszego Czapskiego (w liczbie około 400 walczących), 2 bataliony z 4 regimentu pieszego buławy wielkiej koronnej Piotra Ożarowskiego (w liczbie około 400 walczących), 1 batalion z 9 regimentu  pieszego Raczyńskiego (w liczbie około 200 walczących), 10 szwadronów z małopolskiej brygady kawalerii narodowej Mangeta (w liczbie 400 walczących), 4 szwadrony Biernackiego (w liczbie około 160 walczących), 2 szwadrony księcia Wirtemberga (w liczbie około 80 walczących), co daje w sumie około 2.500 ludzi. Ponadto po stronie polskiej należy doliczyć 12 dział oraz wojska ochotnicze zorganizowane przez Andrzeja Slaskiego oraz generała Jana Slaskiego, w liczbie 1920 kosynierów i pikinierów.

Strona rosyjska pod wodzą generała Fiodora Denisowa składała się z 6 i pół batalionów piechoty, 22 szwadronów jazdy, 12 sotni kozackich, 19 dział, natomiast pod wodzą generała Tormasowa zmontowana była z półtorej batalionu jegrów jekatierynosławskich, 7 szwadronów huzarów, 6 sotni kozaków majora Adriana Denisowa, 12 dział oraz z kombinowanego batalionu grenadierów podpułkownika Tomatisa.

Po wielu potyczkach, starciach, manewrach mających zmylić przeciwnika ostateczny wynik był korzystny dla Polaków. Rosjanom momentami wydawało się, że wzięli polskie oddziały w pułapkę, tymczasem ci potrafili się z niej sprytnie wywinąć i skutecznie atakować przeciwnika. Wylicza się, że bitwa przyniosła Polakom straty w wysokości kilkuset zabitych. Po stronie rosyjskiej bulans wynosił około 1.000 zabitych, rannych i jeńców. Ponadto Polacy zagarnęli liczne łupy, choćby pod postacią cennych 12 dział (przy czym jedno z dział było uszkodzone), 1.200 karabinów z bagnetami, pistolety, kozacki spisy oraz istotne dla powstańców zapasy amunicji. Te ostatnie szacuje się na trzykrotną wartość zapasów powstańczych sprzed bitwy! W takim przypadku było to istotne zasilenie dla oddziałów polskich. Cenną zdobyczą dla powstańców były także tabory z umundurowaniem i butami, które przeznaczono dla chłopstwa, jako nagrodę za udział w bitwie pod Racławicami.