Pius XII - papież Hitlera? - List Piusa XII do biskupów niemieckich

Po II wojnie światowej Kościół w Polsce znalazł się w bardzo poważnym niebezpieczeństwie. Władze komunistyczne nie ukrywały, że ich celem jest doprowadzenie do całkowitej laicyzacji społeczeństwa, tym bardziej, że duchowieństwo było ostatnim przyczółkiem oporu. Właśnie dlatego komuniści wykorzystywali każdą okazję, aby udowodnić, że Kościół jest groźną dla państwa organizacja polityczną.

W roku 1948 tego typu okazja stworzona została przez samego papieża Piusa XII. W wydanym 1 marca tego roku liście do biskupów niemieckich, następca św. Piotra wyraził współczucie z powodu przesiedleń Niemców, zrzucając w pewnym stopniu z nich winę za Holocaust. Treść listu odbiła się szerokim echem, powodując w Polsce prawdziwą burzę. Kontrowersyjne słowa papieża uznano za nawoływanie do zmiany ustalonych na konferencji w Poczdamie zachodnich granic państwa polskiego.

Najmocniej, rzecz jasna, zareagowały komunistyczne władze, które otrzymały sposobność do zintensyfikowania nagonki wymierzonej w Stolicę Apostolską. Wówczas to zrodził się pomysł na stworzenie „alternatywnej” struktury kościelnej, w pełni podległej komunistom – tzw. „księży patriotów”. 

Reakcja społeczeństwa, a przede wszystkim Episkopatu, była znacznie bardziej wyważona. Polskie duchowieństwo nie wyciągało daleko idących interpretacji, wierząc w dobrą wolę papieża.

Po tym wydarzeniu stopniowo relacje między Kościołami w Polsce i Niemczech poprawiały się, aby w roku 1965 doszło do prawdziwego przełomu („List biskupów polskich do niemieckich”).