Wielka Brytania po I wojnie - przemiany wewnętrzne, Irlandia

Ogromny światowy konflikt, którzy wstrząsnął całym światem, trwająca 4 lata wojna wpłynęła na losy wszystkich państw biorących w niej udział. Dotyczyły to każdej strony konfliktu, bez względu na fakt, czy ostatecznie odniosła zwycięstwo. W wyniku I wojny światowej Wielka Brytania, na samym początku lat 20 tak samo jak inne kraje została dotknięta kryzysem gospodarczym. Jednak największym problemem, który wstrząsnął dawnym Imperium Brytyjskim był konflikt w Irlandii.

Sam problem pojawił się już wcześniej. Podczas wojny z Państwami Centralnymi na wyspie wybuchło, tzw. powstanie wielkanocne. Miało ono miejsce 24 kwietnia 1916 roku, a swoim zasięgiem objęły tylko stolicę - Dublin. Powstańcy szybko opanowali większość ważnych budynków w mieście, a następnie ogłosili utworzenie niepodległej Republiki Irlandii. Od razu też ustalili, że przywódcą nowopowstałego kraju zostanie Patric Pearse. Przeciwko buntownikom natychmiast wysłano wojska brytyjskie, których zadaniem było stłumienie rozruchów. Walki w mieście trwały 6 dni kiedy ostatecznie obrońcy skapitulowali. Nie bez znaczenia był także fakt, że sama akcja powstańców nie zyskała poparcia społeczeństwa irlandzkiego. 16 przywódców, w tym niedoszłego samozwańczego prezydenta, skazano na śmierć. Tak brutalna rozprawa z buntownikami, którzy zostali pojmania, odbiła się szerokim echem w świecie. Zniechęciła tym samym neutralnych Irlandczyków do angielskich rządów. W niedługim czasie została powołana Irlandzka Armia Republikańska, której głównym działaczem został Michael Collins. Wybuch nowych walk był tylko kwestią czasu.

Doszło do nich latem 1919 roku, wtedy tez oddziały IRA podjęły partyzancką walkę z przeważającymi siłami brytyjskim. Rząd Wielkiej Brytanii zareagował bardzo głównie, głównie poprzez nasilenie terroru wobec Irlandczyków. Wprowadzono godzinę policyjne, a masowe aresztowania stały się powszednie, tak samo jak do codzienności przeszły ataki terrorystyczne oraz zabójstwa dokonywane przez członków IRA. W wyniku wzajemnych walk 21 listopada doszło do „krwawej niedzieli”. Irlandzcy bojownicy zabili wtedy 14 agentów brytyjskich, na co odpowiedziano otwarciem ognia do cywilów otoczonych w stadionie przez wojska brytyjskie. Fatalna sytuacja w Irlandii oraz liczne naciski wymusiły od rządu brytyjskie ustępstwa, próbowano nadać częściową autonomię wyspie. Jednak na takie kroki było zdecydowanie za późno, walki toczyły się nadal. Tym samym w roku 1921 podjęto negocjacje miedzy reprezentantami IRA, a rządem angielskim. Skutkiem tego podpisano traktat, który stwierdzał utworzenie niepodległej Irlandii. Miała ona pozostać brytyjskim dominium, czyli formalnie przywódcą kraju pozostawał władca Wielkiej Brytanii. Nie uzgodniono jednak kwestii północnej części państwa - miało to zostać poruszone w późniejszym terminie. Większa część społeczeństwa, zmęczona walkami, przyjęła uzgodnienia zawarte 6 grudnia 1921.

Niestety Irlandia nie zaznała spokoju. Osoby, które nie zgodziły się z postanowieniami traktatu postanowiły dalej kontynuować walkę, tak aby zjednoczyć całą wyspę. Ujawnił się wtedy podział kraju na dwie część, północą - protestancką, oraz południową zamieszkałą przez katolików. W Ulsterze doszło do wystąpienie przeciwko wyznawcom kościoła rzymsko-katolickiego, których wsparła część IRA nie popierającej postanowień traktatowych. Jednocześnie zajęła ona w kwietniu siedzibę sądów w Dublinie. W odpowiedzi na to rząd irlandzki w czerwcu, pod naciskiem Wielkiej Brytanii, podjął walkę z partyzantami oraz odbił budynek. Dalsze partyzanckie walki trwały do maja 1923 kiedy to IRA zaprzestała prowadzenia akcji zbrojnych nie mogąc zyskać przewagi z oddziałami rządowymi, które wspierała Anglia. W wyniku wojny domowej zginęła duża liczba obywateli Irlandii, około tysiąca oraz także znaczący działacze, którzy zapoczątkowali walkę o niepodległość.

Oprócz utraty Irlandii niezależność od Wielkiej Brytanii zyskały także i inne kraje wchodzące w skład Zjednoczone Królestw, między innymi Kanada oraz Australia. Zachowały jednak nominalne zwierzchnictwa władców angielskich.