Marcin Luter - biografia, życiorys

Marcin Luter, niemiecki reformator, mnich augustiański, autor 95 tez, urodził się 10 listopada 1483 roku w Eisleben. Jego rodzice, Hans i Małgorzata Luter mieszkali początkowo we wsi Mohra, jednak zmuszeni byli kilkakrotnie zmieniać miejsce zamieszkania. Zawitali do Turyngii, regionu przemysłowo-rolniczego. Tam ojciec Marcina podejmował się pracy w górnictwie, ale i w hutnictwie. W 1483 przybyli do Eisleben, gdzie Luter przyszedł na świat. Stamtąd szybko przenieśli się do Mansfeld. Los rodziny Lutrów odmienił się, dzięki nabyciu przez Hansa Lutra pieca hutniczego. To pozwoliło im zgromadzić nieco oszczędności, które ojciec zamierzał przeznaczyć na edukację prawniczą syna. Marcin Luter miał ośmioro rodzeństwa.

Młody Luter rozpoczął naukę 12 marca 1488 roku, gdy osiągnął wiek pięciu lat. Uczył się w szkole miejskiej w Mansfeld, uczęszczał także do szkoły parafialnej w Eisenach. Studiował na uniwersytecie w Erfurcie. Tam zdobył magistrat z filozofii, natomiast od 20 maja studiował na wydziale prawa.

17 czerwca 1505 roku Marcin Luter z niewyjaśnionych do końca przyczyn przystąpił do zakonu augustianów. Być może jego decyzja była umotywowana przysięgą, którą złożył, kiedy w lipcu uderzył w niego i przewrócił go na ziemię piorun. Prawdopodobnie jego postępowanie miało jednak podłoże moralne – kierowała Lutrem chęć zaskarbienia sobie łaski Bożej i dostąpienia zbawienia.

Święcenia kapłańskie przyjął 4 kwietnia 1507 roku w erfurckiej katedrze. Rozpoczął życie duchowne wbrew woli swego ojca, którego się lękał, ale i darzył wielkim szacunkiem. Wkrótce został przeniesiony do klasztoru w Wittenberdze. Tam zajmował się wykładaniem filozofii moralnej, nie przerywając zarazem studiów teologicznych. Luter uzyskiwał kolejno tytuł bakałarza Pisma Świętego oraz sententiariusza. Po wizycie w Rzymie u papieża Juliusza II w październiku 1510 roku Luter powrócił z niekorzystnym wrażeniem, pełen rozgoryczenia i  boleści nad stanem duchowieństwa. W Rzymie obserwował, z jakim lekceważeniem ksieża traktują sakramenty, jak niestosownie się zachują, a przede wszystkim z jaką błahością traktują ceremonię mszy świętej.

Luter pojechał do Wittenbergi, a tam został profesorem biblistyki, nauczał o psalmach, stopniowo posiadał umiejętność posługiwania się greką i językiem hebrajskim. Poprzysiągł, iż będzie bronił prawdy ewangelicznej.

Nieustannie miotały nim niepokoje, dopóki nie doszedł do refleksji, iż sprawiedliwość, o której napomina Pismo Święte jest sprawiedliwością ofiarowaną człowiekowi pełnemu wiary przez Boga bez względu na ludzkie uczynki.

W 1516 roku Marcin Luter po raz pierwszy ustawił się w opozycji do Kościoła. Przyczyną sporu były odpusty ustanowione przez papieża Leona X. Handel odpustami przyniósł dochód przeznaczony na budowę nowej Bazyliki św. Piotra w Rzymie oraz spłatę długów arcybiskupa Hohenzollerna. Sprzedaż odpustów opierała się na założeniu, iż za życia Jezusa zrobiono więcej dobrych uczynków niż było potrzebnych do zbawienia, więc nadmiar mógł służyć innym do zdobycia życia wiecznego. Luter zaprotestował przeciwko nadużyciom, do których dochodziło w trakcie sprzedaży odpustów, a swoje zdanie wygłaszał w kazaniach, podkreślając, że najbardziej szkodliwe jest pojmowanie odpustów przez lud, a nie zamiary papieskie.

31 października 1517 roku wg legendy, Marcin Luter przybił swoje 95 tez w przedsionku kościoła w Wittenberdze, a następnie wysłał je do biskupów niemieckich, nakłaniając ich do dyskusji nad problemem. List z tezami otrzymali: arcybiskup  Magdeburga, biskup Brandenburgii, oraz Staupitz, przełożony Lutra. To posunięcie zyskało rozgłos i zainicjowało reformację religijną w Niemczech. Dzięki rozwojowi druku, tezy stały się ogólnodostępne.

Papież Leon X początkowo ignorował Lutra, potem jednak wezwał Niemca, by ten stawił się przed obliczem władzy papieskiej i wytłumaczył swoje postępowanie. W 1518 roku Luter zaprezentował się przed kardynałem Kajetanem, lecz odmówił odwołania swoich błędów.

W 1519 roku, w podczas dysputy w Lipsku Luter zaczął się domagać zmian kościoła od podstaw. Zaprezentował wniosek, iż pierwszeństwo papieża nie znajduje uzasadnienia w Piśmie Świętym. Taka postawa sprawiła, że Luter oraz jego stronnicy otrzymali ostrzegawczą bullę papieską. Reformatorzy nie podjęli pojednawczych kroków, aby uniknąć ekskomuniki. Mnich Marcin wypuścił na świat trzy stworzone przez siebie pisma: O naprawie stanu chrześcijańskiego, O niewoli babilońskiej Kościoła, O wolności chrześcijanina. 10 grudnia 1520 roku spalił księgi papieskie oraz bullę, czego konsekwencją był ostateczne zerwanie z Kościołem. Rok później został ekskomunikowany.

Kwestią Lutra zajął się sejm Rzeszy w Wormacji. Luter, ubezpieczony listem żelaznym, pojawił się na zjeździe, jednak nie odwołał swoich tez, mimo iż oczekiwano od niego tego kroku. W 1521 cesarz Karol V ogłosił edykt wormacki, w którym nazwał Lutra heretykiem i skazał go na banicję.

Książę Saski, Henryk III Mądry upozorował porwanie Lutra, by oszczędzić mu pościgu, a także udzielił schronienia na zamku w Wartburgu, gdzie mnich funkcjonował pod imieniem Jerzy przez dziesięć miesięcy. W tym czasie przetłumaczył nowy Testament na język niemiecki, za pierwowzór mając tekst grecki. Dopiero zamieszki w Wittenberdze skłoniły go do porzucenia kryjówki. Luter starał się uspokoić wzburzony tłum poprzez wygłaszane kazania.

13 czerwca 1525 Luter pojął za żonę byłą zakonnicę, Katarzynę von Bora. Małżeństwo doczekało się sześciorga dzieci, z czego kilkoro zmarło we wczesnym wieku.

Marcin Luter zmarł 18 lutego 1546 w swoim rodzinnym mieście. Do końca życia opowiadał się za tezami, które głosił.