Pepin Krótki - rządy, dokonania

Jeden z nieślubnych synów Pepina z Heristalu, Karol Młot, pokonał swoich konkurentów i zwyciężył w niezwykle krwawej, przeszło trzyletniej wojnie domowej o przejęcie schedy po zmarłym władcy. Owocem jego małżeństwa z księżniczką Rotundą był Pepin zwany Małym lub Krótkim, którego narodziny datuje się mniej więcej na okres śmierci Pepina z Heristalu, czyli rok 714 r.

Po śmierci swojego ojca w roku 741, Pepin III (Krótki) został samodzielnym majordomem na merowińskim dworze w Neustrii, przy czym pod jego bezpośrednim zwierzchnictwem znajdowała się również cała Burgundia. Jego brat, Karloman, który od śmierci Karola Młota piastował urząd majordomusa Austrazji w roku 747 uznał, że zamiast bezproduktywnie tkwić na dworze, swoje życie woli poświęcić Bogu, po czym został mnichem w klasztorze na Monte Cassino. Władza nad Austrazją naturalnie przypadła Pepinowi, który tym samym powtórzył wyczyn swojego dziada i na powrót zjednoczył całe terytorium frankijskie.

Wszyscy współcześni, orientujący się chociaż trochę w polityce, byli świadomi nieuchronności kresu panowania – coraz częściej nazywanej „gnuśną” – dynastii Merowingów. Jej przedstawiciele mimo tytularnych predestynacji nie posiadali już faktycznie żadnej władzy nad państwem – cały trud sprawowania rządów spadł w międzyczasie na ich majordomów z rodu Karolingów. Fakt ten wybitnie nie podobał się Pepinowi Krótkiemu, który postanowił formalnie usankcjonować swoją i tak już niepodważalną pozycję z państwie Franków. W roku 751 dokonał on bezkrwawego zamachu stanu, w wyniku którego od władzy odsunięty został ostatni władca merowiński, Childeryk III (Pepin pozwolił mu osiąść na stałe w klasztorze).

Decydujące dla powodzenia przewrotu okazało się jednak poparcie papieża Stefana III, który w pełni akceptował poczynania nowego władcy Franków. Wcześniej, jeszcze przed dokonaniem zamachu stanu, Pepin również uzyskał od poprzedniego papieża Zachariasza rozporządzenie o nadaniu w przyszłości oficjalnego tytułu królewskiego. Zbliżenie w tym okresie Rzymu z rosnącym w siłę państwem frankijskim nie było przypadkowe, ponieważ stolicy katolicyzmu stale zagrażali od północy wojowniczy Longobardowie – w roku 753 papież Stefan III wystąpił z oficjalną prośbą do Pepina o pomoc militarną. Władca Franków odpowiedział niemal natychmiastowo, przekroczył wraz ze swoim wojskiem Alpy i w latach 754-756 toczył zwycięskie boje z plemionami longobardzkimi pod wodzą Aistulfa na północy Italii. Doprowadziły one ostatecznie m.in. do zajęcia i spustoszenia okolic miasta Rawenny, a w konsekwencji do odsunięcia longobardzkiego zagrożenia od Rzymu.

Zbliżenie papieża i Franków zaowocowało ponadto formalną legalizacją władzy księcia. 28. lipca roku 754 w podparyskiej katedrze Saint-Denis miał miejsce obrzęd namaszczenia głowy Pepina III Krótkiego, którego osobiście dokonał papież Stefan III – stał się on wówczas pierwszym historycznym królem Franków wywodzącym się z rodu Karolingów.

Osiągnąwszy swój główny cel – legitymizację władzy w środowisku międzynarodowym – Pepin, wdzięczny za okazaną życzliwość, ofiarował papieżowi na wieczne użytkowanie niewielkie terytorium w środkowej Italii, w sąsiedztwie Rzymu, czyli tzw. Patrimonium Sancti Petri (łac. Ojcowizna Świętego Piotra), które z czasem przekształciło się w Państwo Kościelne, siedzibę papiestwa aż do roku 1870.

Po umocnieniu swojego panowania w państwie oraz zdobyciu prestiżu poprzez sojusz z papiestwem, Pepin przystąpił do podojów sąsiednich terytoriów, które nieprzychylnie zapatrywały się na sukcesy władcy Franków. Już w roku 757 do uznania tytułu królewskiego Pepina Krótkiego zmuszony został książę Bawarii, Tasillo III, a sąsiadujący z Frankami od wschodu Sasi zobowiązani zostali do płacenia regularnego trybutu. Silna pozycja Pepina w tej części Europy nie utrzymała się jednak długo, ponieważ w ciągu następnej dekady, kiedy to król zajęty był (ostatecznie zakończonym sukcesem) podbojem Akwitanii na południu, książę Bawarii oraz Sasi zbuntowali się przeciwko zwierzchnictwu frankijskiemu. O sile wojska Pepina przekonali się również Arabowie na pograniczu hiszpańskim, którzy w 759 roku utracili kontrolę nad Saptymanią.

Pepin Krótki był jednym z najwybitniejszych władców wczesnośredniowiecznej Europy, dzięki któremu powstało silne chrześcijańskie państwo na terenie dzisiejszej Francji. Jego koronacja w roku 754 była wydarzeniem bezprecedensowym i bardzo silnie wpłynęła na kształtowanie się późniejszych sił politycznych na kontynencie. Przed swoją śmiercią w dniu 24. września roku 768 Pepin podzielił rozległe królestwo pomiędzy swoich dwóch synów: Karlomana oraz Karola, co w konsekwencji doprowadziło do osłabienia kraju przez bratobójcze walki oraz najazdy z zewnątrz. Sytuacja wróciła do normy dopiero po śmierci Karlomana w roku 771 – wówczas Frankowie na powrót mieli jednego, posiadającego silną pozycję, króla Karola zwanego Wielkim.