Leszek Biały - biografia, życiorys

Jako że w momencie śmierci Kazimierza Sprawiedliwego to Leszek był najstarszym jego synem, to jemu przypaść powinien w spadku tron krakowski. Z faktem tym nie potrafił pogodzić się Mieszko Stary – wypędzony ze stolicy w 1177 roku, brat Kazimierza. Możnowładcy Małopolski, w obawie przed twardymi rządami starego Piasta, opowiedzieli się po stronie Leszka, co było powodem bitwy o tron stoczonej w roku 1195 pod Mozgawą.

Nierozstrzygnięte starcie pozwoliło młodzieńcowi zatrzymać władze, aż do roku 1198. Wtedy to jednak, na mocy umowy zawartej między Heleną i Mieszkiem Starym, ten ostatni przywrócony został na tron w zamian za uznanie Leszka za następcę oraz przyłączenie do terenów dziedzicznych, wydartych wcześniej Kujaw. Czekając na objęcie tronu syn Sprawiedliwego osiągnął wiek uprawniający go do rządzenia i otrzymał ziemię sandomierską.

Władcą kraju zostać miał po śmierci Mieszka Starego, w roku 1202. Nie obyło się jednak bez poważnego konfliktu, bowiem możni kazali Leszkowi odsunąć swych dotychczasowych doradców. Uparty Piast robić tego nie zamierzał, więc panowie Krakowa zaprosili syna Mieszka Starego – Władysława Laskonogiego. Pełnia władzy znalazła się w rękach Leszka ponownie w roku 1206.
Do kolejnych perturbacji dojść miało w roku 1210, kiedy to Stolica Apostolska wydała bullę przywracającą statut Bolesława Krzywoustego, co z kolei stało się podstawą do wysuwania roszczeń do tronu przez najstarszego z Piastów, Mieszka Plątonogiego.

W celu rozwiązania problemu zwołany został zjazd Piastów, możnych i duchowieństwa w Borzykowej. W zamian za przyznanie immunitetów, duchowni postanowi podjąć mediację w sprawie wycofania papieskiej bulli. Mieszko Plątanogi tymczasem, wykorzystując nieobecność Leszka w stolicy, zajął Wawel i rozpoczął sprawowanie rządów. Nie trwały one jednak długo, gdyż w maju 1211 roku stary Piast zmarł. Arcybiskupowi Kietliczowi udało się uzyskać dokument legitymizujący władzę Leszka Białego w Krakowie. W zamian Piast, w trakcie zjazdu w Wolborzu w roku 1215 oddał prawo sądu i własności dóbr Kościołowi, nadając tym samym tej instytucji samodzielność gospodarczą i prawną.

W roku 1217 nastąpiło zbliżenie skonfliktowanych dotychczas Leszka i Laskonogiego. Zawarty wtedy miedzy nimi układ zakładał, iż ten, który przeżyje drugiego będzie miał prawo do władzy na zjednoczonych terenach Małopolski i Wielkopolski. Przyczyną takiego stanu rzeczy była wspólna chęć (przy współudziale Henryka Brodatego) przeprowadzenia akcji chrystianizacji Prus. Przedsięwzięcie pomyślane w charakterze pokojowym szybko jednak przerodziło się w regularną wojnę z Prusami, którzy nie zamierzali być dłużni Polakom i napadali na Małopolskę. Zamieszanie w stolicy w roku 1225 spowodowało nieoczekiwane objecie tronu przez Henryka Brodatego, który tym samym łamał zawarte wcześniej traktaty. Znów był to jednak epizod – zmuszony przez oddziały Leszka, wycofał się on z Małopolski.

Kolejny poważny kryzys na szczytach zapanował w roku 1227. Jego zażegnanie miało nastąpić na w czasie zjazdu książąt w Gąsawie (uczestniczyli m.in. Leszek Biały, Henryk Brodaty, Władysław Lasonogi i Konrad mazowiecki). Wypracowanie kompromisów jednak nie zakończyło się pomyślnie, gdyż paktujących napadły siły Władysława Odońca i Światłopełka Pomorskiego. Leszek Biały, któremu początkowo udało się zbiec, został ostatecznie dopadnięty i zamordowany we wsi Marcinkowo (listopad 1227).

Swoimi planami obejmował Leszek Biały kwestie najistotniejsze dla ówczesnej polityki ogólnopolskiej – zjednoczenie kraju, chrystianizację Prus, walkę o Pomorze i ekspansję na Ruś. Przedwczesna śmierć uniemożliwiła realizację większości zamiarów.

Wraz ze śmiercią Leszka Białego sytuacja Polski miała się jednak jeszcze pogorszyć. Miał być on bowiem ostatnim księciem krakowskim, którego władza respektowana była powszechnie.