Witold Gombrowicz „Ferdydurke” - charakterystyka szkoły

„Ferdydurke” Witolda Gombrowicza to powieść pełna absurdu, groteski i nonsensu, które nieustannie stanowi punkt rozważań dotyczących literatury XX wieku. Przyjrzymy się bliżej jednemu z opisanych przez autora miejsc. Szkoła, w której Gombrowicz umieszcza pierwszą część akcji powieści, jest miejscem co najmniej niecodziennym. Autor - poprzez opis poszczególnych sytuacji i wskazanie na konkretne cechy charakteru bohaterów, pragnie wykpić obowiązujące zasady i skłonić czytelnika do refleksji nad obowiązującym systemem. 

Kiedy Józio - główny bohater „Ferdydurke” trafia do szkoły, rzeczywistość obserwuje tak jakby zza szyby. Do nieuczestniczenia w sporach i kłótniach skłania go przede wszystkim bagaż doświadczeń życiowych, odróżniający go od innych uczniów. 

Grono pedagogiczne zostaje opisane z detalami. Wyróżniającą postacią jest dyrektor Piórkowski, dumny z tak doborowego składu grona pedagogicznego. Zachwyt dyrektora wzbudza przede wszystkim fakt, że nauczyciele uczący w jego szkole nie silą się na wysnucie osobistej refleksji na temat rzeczywistości, a jedynie biernie akceptują narzucane im z góry zdanie. Nieporadność i niezdolność nauczycieli do myślenia stanowi niemalże barierę bezpieczeństwa przed inicjatywami i pomysłami uczniów. 

Jak wyglądają lekcje prowadzone przez tak doborowych pedagogów? Na początku przypatrzmy się lekcji polskiego: profesor Bladaczka uparcie perswaduje uczniom, że „Słowacki wielkim poetą był” oraz że „jego poezja zachwyca”. Ignoruje wszelkie głosy sprzeciwiające się przyjętej przez niego tezie. Sytuacja na lekcji łaciny także wygląda dramatycznie - nauczyciel, chociaż sam zafascynowany jest wykładanym przedmiotem, nie potrafi dotrzeć do uczniów i przekazać im wiedzy.

Gombrowiczowskie „Ferdydurke” to powieść zaliczana do nurtu awangardowego. Sposób wykreowania świata przedstawionego oraz sylwetki bohaterów wskazują, że opowiadane przez autora historię mają charakter paraboliczny. Należy się zagłębić w treść i symbolikę opowieści, aby ukryć zakamuflowany sens. 

Sposób, w jaki Gombrowicz przedstawia szkołę, służy osiągnięciu konkretnego celu. Autor pragnie ośmieszyć instytucję, wykazać, jak bardzo współczesne mu realia odbiegają od szczytnych zamierzeń. Gombrowicz wskazuje infantylizujące oblicze szkoły - instytucja nie rozwija umiejętności uczniów, a wręcz przeciwnie - sprawia, że uczęszczające do niej osoby zamykają się na proponowane schematy.