„Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią” - obraz epoki średniowiecza w utworze - opis

„Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią” stanowi nie tylko ukazanie przerażającej śmierci, które ma uświadomić, jak ważne powinno być dbanie o moralne i etyczne standardy życia; życia, w którym człowiek nie pozwala sobie na oderwanie od ideałów i myśli o wieczności.

Przytoczony dialog ma przygotowywać ludzi do śmierci, przypominać im o jednej z najważniejszych maksym epoki średniowiecza: „vanitas vanitatum et omnia vanitas” („marność nad marnościami i wszystko marność”), pochodzącej z biblijnej „Księgi Koheleta”. Kiedy dochodzimy do pewnego momentu naszego życia (czasem niestety dopiero u jego kresu), zdajemy sobie sprawę z tego, jak mało ważne było wszystko, co pochłaniało nas do tej pory. Nierzadko zdobycie pewnych rzeczy materialnych wydawało nam się najważniejsze; później okazywało się, że zatraciliśmy gdzieś to, co naprawdę się liczyło.

Mistrz z „Rozmowy” jest oczytanym, uczonym człowiekiem, Śmierć to zaś gnijące, kobiece truchło. Obydwoje dostrzegają sprawy, które pozostają dla wielu niezauważone. „Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią” obnaża wiele niedoskonałości ówczesnego społeczeństwa. Napisana w formie humorystycznej, zwraca przede wszystkim uwagę na ludzką obłudę. Weźmy chociażby braci zakonnych czy plebanów, którzy powinni prowadzić przykładne i uczciwe życie, a tymczasem chętnie oddają się uciechom cielesnym oraz pijaństwu. Właściciele karczm oszukują swoich klientów, rozrzedzając piwo, kobiety oddają się obżarstwu, doktorzy zajmują się tylko tymi, którzy mogą im odpowiednio zapłacić, a niekiedy każą sobie płacić za leczenie wyimaginowanych chorób lub stosując nieskuteczne lekarstwa. W „Rozmowie” porusza się też kwestię przekupnych sędziów, którzy powinni być ostoją sprawiedliwości, a tymczasem stają się podstawą czegoś zupełnie przeciwnego, wydając wyroki na korzyść zamożniejszych, lepiej urodzonych, zdolnych odwdzięczyć się im w jakiś sposób.

Z drugiej strony, w „Rozmowie Polikarpa ze Śmiercią” jest też mowa o osobach pobożnych, skromnych kobietach i zakonnicach, żyjących w zgodzie z podjętymi zobowiązaniami- nie dla publicznego poklasku, ale dla własnego dobra i dobra innych, z potrzeby serca.

„Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią” ukazuje obraz społeczeństwa uniwersalnego, można nawet powiedzieć, iż diagnoza w niej zawarta jest dziś jest tak samo aktualna jak w epoce, w której powstała. Filozoficzne nurty średniowiecza zakładały doczesne umartwienie, skupienie się na życiu dla Boga oraz ku Bogu oraz na wartościach ponadczasowych. Nie znaczy to jednak, że wszyscy się do tego stosowali. Było wiele osób, które bardzo chciały uchodzić za „cnotliwe”, ale kiedy nikt nie patrzył, prezentowały sobą coś skrajnie innego.

Ludzkie słabości często biorą górę nad moralnością. Nie inaczej było w czasach współczesnych Mistrzowi Polikarpowi. Jednak wielu osobom - dziś niestety staje się to coraz rzadsze - towarzyszyła świadomość, że takie postępowanie nie jest właściwe i należy je zmienić, choćby dla czystości własnego sumienia, na pewno - dla uniknięcia wiecznego potępienia, jeśli idzie o chrześcijan, którzy dominowali w średniowiecznej kulturze europejskiej.