„Dzieje Tristana i Izoldy” jako przykład romansu rycerskiego - cechy

„Dzieje Tristana i Izoldy” jest typowym przykładem romansu rycerskiego, gatunku, który pojawił się jako jedna z odmian romansu w piętnastym i szesnastym wieku. Do dziś potrafi nas zachwycić treścią i bogactwem, jakie ze sobą niesie. Można wszak nie znać dziejów bohaterów, ale czy ktokolwiek nie słyszał o tym tytule? Romans rycerski charakteryzuje kilka wyjątkowych cech. Zwróćmy uwagę na najważniejsze z nich.

Użyte w tytule słowa „dzieje” to celowy zabieg służący temu, by wskazać na chronologiczny bieg wydarzeń, bez jakichkolwiek retrospekcji (utwór bowiem otwiera bardzo konkretny i rzeczowy fakt o urodzeniu, a kończy informacja o śmierci pierwszoplanowego bohatera - Tristana) czy imion pary głównych bohaterów (mimo, iż na początku utworu można przeczytać tylko o losach młodzieńca, to w późniejszych scenach, gdy już pojawia się Izolda, ich uczucia, wątpliwości i dramaty, poglądy i opinie są przedstawiane z takim samym natężeniem, są tak samo istotne).

Narracja skupia się na zdarzeniach i przygodach bohaterów. Nie są to więc tylko rozważania poddające analizie psychologiczne cechy, predestynujące danego bohatera do dokonania takiego, a nie innego wyboru, co także jest cechą wyróżniającą epos rycerski od innych utworów. Poprzez szczątkowy komentarz narrator zdradza swój przychylny stosunek do tego, co czynią i jak postępują bohaterowie. Wyzbywa się obiektywnego osądu, wskutek czego wpływa na odbiór dzieła przez czytelnika.

Tematyka utworu od początku do końca osnuta jest wokół dziejów legendarnych rycerzy, ich czynów i przygód, ale przede wszystkim wokół ich miłości. Żywa i wartka fabuła, częste zwroty akcji, zaskakujące zakończenia wątków (jak choćby o wydaniu wyroku śmierci na kochanków), to także znamienna cecha gatunku. W dziele tym każdy element fabuły, mniej lub bardziej rozbudowany, ma swoje znaczenie. Przykładem niech będzie ustalanie między Tristanem a Kahedrynem kolorów żagla. Co dalej? Elementy rodem z baśni i tego, co dziś zwiemy fantasy (olbrzymy, smoki, magiczne mikstury).

Samotne oczekiwanie na śmierć to element wybitnie charakterystyczny, wręcz sztandarowy. Wraz z oczekiwaniem przychodzi akceptacja faktu: „wreszcie Tristan kazał się przenieść do szałasu zbudowanego na stromym wybrzeżu; tam, leżąc naprzeciw fal, czekał śmierci; myślał: ppuściłeś mnie tedy, królu Marku, mnie, którym ocalił cześć twej ziemi? Nie; wiem o tym, zacny wuju, że oddałbyś życie w zamian za moje; ale co poradzi twoja tkliwość? Trzeba mi umierać! Lubo jest wszakże oglądać słońce i serce moje jeszcze jest krzepkie. Chciałbym się puścić na szerokie morze...”.

Romans rycerski to pieśń pochwalna na cześć nieśmiertelnych bohaterów. Nieśmiertelnych dla ludzkiej pamięci, dla ludzkich wiecznie żywych marzeń. Nie powstał celowo, kształtował się powoli i spontanicznie, by wreszcie uraczyć nas, zachwyconych czytelników, niezwykłym patosem i magią wydarzeń, które nigdy nie miały miejsca.