Tove Jansson - biografia, życiorys

Któż z nas w dzieciństwie nie śledził z zapartym tchem przygód Muminka, Panny Migotki, Włóczykija i Małej Mi? Bajka ta ,wydana między innymi w formie książkowej oraz komiksowej, podbiła serca dzieci na całym świecie stając się jedną z najpopularniejszych i najbardziej lubianych przez różne pokolenia odbiorców. Muminki rozsławiły także Finlandię jako kraj pisarzy i poetów, gdyż właśnie z tego państwa pochodzi Tove Jansson – twórczyni przygód Muminka i jego przyjaciół.

Fińska pisarka oraz graficzka przyszła na wiat w 1914 roku, jednak w przeciwieństwie do większości mieszkańców Helsinek, jej rodzina była szwedzkojęzyczna. W tym także języku Tove Jansson napisała wszystkie części przygód białych, pulchnych stworzonek. Pochodziła z artystycznej rodziny – jej mama była projektantką, natomiast ojciec rzeźbiarzem znanym z tworzenia monumentalnych aktów kobiecych. Także rodzeństwo Tove w dorosłym życiu zajmowało się sztuką. Środowisko rodzinne znacząco wpłynęło na plany kobiety, która zdecydowała się studiować w Akademii Sztuk Pięknych w Helsinkach, a także w Sztokholmie i Paryżu. Trzeba pamiętać, że Tove przejawiała przede wszystkim talenty plastyczne, co miało odzwierciedlenie także w jej późniejszej – pisarskiej – twórczości, gdyż kobieta sama tworzyła ilustracje do swych bajek.

Projekty postaci Muminków oraz całego środowiska, w którym żyły, były autorstwa Tove, jednak niektóre ilustracje wykonywała jej przyjaciółka i partnerka życiowa – Tuulikki Pietilä – pisarka była bowiem lesbijką. Wyspa Klovharu u wybrzeży Finlandii, na której kobiety przez wiele lat mieszkały, stanowiła nieustanną inspirację dla wyobraźni pisarki, która stworzyła w swoich książkach wiele miejsc podobnych do tych znajdujących się na wyspie. Tove Jansson stworzyła całą paletę postaci – jej świat zaludniony jest nie tylko Muminkami, ale też Trollami, Mimblami, Filifionkami czy Paszczakami. Nieokiełznana wyobraźnia pozwalała jej stwarzać rzesze fantastycznych postaci tylko czasami podobnych do zwierząt. W całej sadze o Muminkach pojawia się bodaj tylko jeden człowiek – romantyczny samotnik – Włóczykij.

Dziewięć części przygód Muminków (np. „Małe Trolle i duża powódź”, „Dolina Muminków”, „Lato Muminków”, „Zima Muminków”) zostało przetłumaczone na wiele języków, co stawia Tove Jansson w szeregu najbardziej popularnych i poczytnych skandynawskich pisarzy w historii. Znana przede wszystkim jako pisarka, ilustrowała także książki „Hobbit, czyli tam i z powrotem” J.R.R. Tolkiena oraz „Alicję w Krainie Czarów” Lewisa Carolla.

Tove Jansson została uhonorowana licznymi nagrodami. Oprócz otrzymania Orderu Uśmiechu w 1975 roku, dostała także Nagrodę Szwedzkiej Akademii oraz Medal Hansa Christiana Andersena.

Finka tworzyła nie tylko literaturę dziecięcą. Wydała także książki „dla dorosłych”: „Córka rzeźbiarza” oraz „Podróż z małym bagażem”. Można się w nich doszukać wątków autobiograficznych, a niektóre postaci występujące na kartach książki próbowano dopasować do tych rzeczywistych z życia Jansson. Jednak mimo iż książki te zyskiwały pochlebne recenzje, nie zdołały powtórzyć fenomenu Muminków, które były chętniej czytane nie tylko przez dzieci, ale także ich rodziców. Proste prawdy podane w formie przystępnej, a nie przesadnie moralizującej, różnorodność postaci oraz ciekawe przygody i zmienność losów bohaterów zjednały fińskiej pisarce serca czytelników na całym świecie.

Tove Jansson zmarła w 2001 roku w Helsinkach.