Jan Kochanowski „O życiu ludzkim”, „Dar” Czesława Miłosza - interpretacja i analiza porównawcza

Jan Kochanowski, wybitny poeta z Czarnolasu był jednym z największych myślicieli epoki renesansu w całej Europie. Uważany był za człowieka wszechstronnie uzdolnionego, wspaniałego obserwatora swoich czasów, mędrca, filozofa. Natomiast Czesław Miłosz był jedną z najznamienitszych postaci Polski współczesnej (choć tworzył już o wiele wcześniej). W roku 1980 za wkład w literaturę otrzymał najbardziej prestiżową nagrodę - Nagrodę Nobla.

Zarówno wiersz Kochanowskiego „O życiu ludzkim” jak i utwór Czesława Miłosza „Dar” mają wspólną tematykę - mianowicie są to spostrzeżenia na temat życia ludzkiego. Powstały w okresie Odrodzenia utwór Jana Kochanowskiego nawiązuje do popularnego wówczas motywu nieubłaganego losu przedstawianego pod postacią ślepej Fortuny - rządzącej naszym żywotem.

„O żywocie ludzkim” jest krótkim, dwunastowersowym epigramatem z rymami (wieka-człowieka, sprawy-prawy), wiersz Czesława Miłosza jest pozbawiony rymów, ma raczej konstrukcję zwykłej wypowiedzi. Oba utwory opowiadają o życiu człowieka, ale w nieco inny sposób.

Kochanowski odwołuje się do postaci Boga, nazywa go „Wieczną Myślą”. W utworze możemy dostrzec motyw teatrum mundi. Człowiek jest tutaj marionetką, którą bawi się Bóg. Dlatego też los ludzki nie jest wcale taki pewny. Wszystko w końcu przeminie. Całym światem rządzi wszechmocny Bóg - Stworzyciel i reżyser życia pociągający za sznurki, na których umieszczone są marionetki - ludzie:

„Wierzę, że tam na niebie masz mięsopust prawy
Patrząc na rozmaite świata tego sprawy.
Bo leda co wyrzucisz, to my, jako dzieci,
W taki treter, że z sobą wyniesieni i śmieci.
Więc temu rękaw urwą, a ten czapkę straci”.

Z kolei utwór Czesława Miłosza opowiada o życiu na łonie natury. Najważniejsza pozostaje chwila, moment, który trzeba uchwycić i cieszyć się nim - tak jak nakazywał Horacy w swoim zawołaniu „carpe diem”. Znajdziemy w tym wierszu również nawiązania do humanizmu charakterystycznego dla czasów Kochanowskiego. Miłosz opowiada o tym, jak można cieszyć się otaczającym światem. Nakazuje zwrot ku filozofii epikurejskiej - cieszenia się tym, co się ma na wyciągnięcie ręki. Autor nie rysuje tutaj portretu Boga jako istoty pociągającej za sznurki marionetek (ludzi) i rządzącej wszechświatem dla własnej igraszki. Bóg w wierszu „Dar” to hojny dobroczyńca ludzkości, który oddaje cały świat na użytek człowieka, użycza mu go, aby się nim radował.

Podobna w obu utworach jest kreacja podmiotu lirycznego. Zarówno we fraszce „O żywocie ludzkim”, jak i „Darze” Czesława Miłosza podmiotem lirycznym jest doświadczony mędrzec, który patrzy na wszystko z dystansem. Subiektywnie ocenia rzeczywistość. W obu utworach widzimy człowieka pogodzonego z życiem, który nie ma już zamiaru „walczyć o swoje”, drzeć koty z innymi. Postanawia żyć dalej, nie chowając w sercu urazy do nikogo, nikomu nie zazdroszcząc.

Oba wiersze są do siebie niezwykle podobne - szczególnie w sferze interpretacyjnej. Chociaż autorów tych wierszy dzielą setki lat, opowiadają o tym samym, ale w nieco inny sposób. Rozprawiają o życiu człowieka - z jednej strony igraszką w rękach Boga, z drugiej darze od Stworzyciela świata. Oba utwory możemy interpretować na wiele sposobów. To pochwały ku czci dobroci bożej, bo świat to największe Jego dzieło, dzieło, które mamy możliwość oglądać codziennie.