Stanisław Wyspiański „Wesele” - charakterystyka Gospodarza

Gospodarz w dramacie Stanisława Wyspiańskiego to postać bardzo ciekawa. Jest on przedstawicielem inteligencji, który wziął ślub z chłopką. Staje się więc on niejako spoiwem między chłopami a ludnością z miasta. Posiada swoją chatę na wsi, w której odbywa się tytułowe wesele. Również samo jego określenie – Gospodarz - sugeruje, że w utworze pełni ważną rolę.

Charakteryzując Gospodarza, nie sposób pominąć zamiłowania do kultury chłopów. O jego ludomanii świadczy związek małżeński, który zawarł dziesięć lat przed opisywanymi wydarzeniami. W mieszkańcach wsi imponują mu siła fizyczna i duchowa. „A bo chłop i ma coś z Piasta, coś tych królów Piastów – wiele”, „bardzo wiele, wiele z Piasta; chłop potęgą jest i basta” - te słowa odzwierciedlają stosunek Gospodarza do ludzi, z którymi się zjednał. Dostrzega on w nich szlachetne dziedzictwo Piastów; wrażenie robią na nim chłopi modlący się w kościele, uprawiający pola – widzi w nich wielką godność. O respekcie, jakim darzy mieszkańców wsi, przekonuje jego obawa przed ponownym powstaniem, takim jak w 1846 r. Mówi, że: „To, co było, może przyjś”; sam wspomina jak zadźgano jego ojca. Ten niechlubny epizod w relacjach chłopi – panowie został jednak zapomniany i wybaczony przez tych drugich. Jego stosunek do ludności wiejskiej przepełniony jest wrażliwością i zrozumieniem, przez co bardzo kontrastuje chociażby z postawą Dziennikarza.

Gospodarz marzy o wolnej Polsce. Tęskni za dawną, uświęconą ojczyzną. Nie przejawia - jak inni - zwątpienia, ponieważ prowadzi go wiara w lud. To właśnie on zostaje wybrany przez Wernyhorę na zwierzchnika organizowanego powstania. Postać z zaświatów dostrzega w nim wartości, których nie mają inni. Jego przekonanie o wartości chłopów staje się przyczyną wręczenia mu złotego rogu. Zadanie to przerasta jednak Gospodarza. Całą odpowiedzialność kładzie on na barki Jaśka – młodego parobka, a sam udaje się na spoczynek. Staje się to symbolem słabości i niedojrzałości, niezdolności do podjęcia wielkiego czynu, charakterystyczna dla całej inteligencji. Gdy w końcu Gospodarz budzi się, zapomina o wszystkim i może tylko bezczynnie czekać. Nawet jego wrażliwość i zdolność do porozumienia z chłopami nie ratują go więc przed ostateczną kompromitacją.

W postaci Gospodarza uwidacznia się dysonans między wyidealizowanymi planami a rzeczywistością. Mimo, iż bohater ma pozytywny stosunek względem chłopów, potrafi się z nimi porozumieć, jest wrażliwy, potrafi zapomnieć dawne krzywdy dla wspólnego dobra i wciąż marzy o ojczyźnie - nie udaje mu się unieść odpowiedzialności. Manifestują się w nim więc podejście do ludu, które mogłoby doprowadzić do zjednoczenia sił w walce o Ojczyznę oraz właściwa inteligencji tamtych czasów niezaradność.