Aleksander Fredro „Śluby panieńskie” - polemika poety z ideałami romantyzmu

Poza komiczną stroną „Ślubów panieńskich” Aleksandra Fredry, w utworze dostrzegamy również inteligentną i dowcipną dysputę autora z koncepcjami przyjętymi w epoce romantyzmu oraz wyrazem jego buntu przeciwko wielkim ideałom epoki, przede wszystkim wizjom sentymentalnej miłości oraz romantycznego kochanka.

Postać Gucia jest niewątpliwie odpowiedzią Fredry na postać Gustawa, bohatera „Dziadów” wileńsko- kowieńskich Adama Mickiewicza, ale nie jego kopią. Wręcz przeciwnie - to przeciwieństwo cierpiącego i nieszczęśliwego bohatera romantycznego. Gucio jest lekkoduchem, bawidamkiem. Uwielbia nocne życie, flirtowanie z kobietami, hazard. Nie myśli o małżeństwie, a jego zaloty do Anieli wynikają jedynie z obowiązku i strachu przed złością stryja Radosta. Gucio czerpie zatem z życia to, co najlepsze, bawiąc się bez zamiaru ustatkowania.

Parodią cierpiącego z powodu niespełnionej miłości bohatera romantycznego jest Albin. Jego postać jest przerysowana, a zachowanie przedstawione w sposób komiczny. Wiecznie zapłakany, melancholijny, flegmatyczny młodzieniec jest karykaturą werterowskiego bohatera romantycznego. Albin, cierpiąc, wciąż „umiera” z powodu niespełnionej miłości, a Klara - obiekt westchnień Albina – swoją wzgardą jeszcze bardziej pogrąża go w rozpaczy. Bohater, którego atrybutem stała się chusteczka, całymi dniami rozpacza nad swoim losem i skarży się wszystkim.

Postacie głównych bohaterek komedii Aleksandra Fredry również są wyrazem polemiki autora z obyczajami jego epoki. Obydwie buntują się przeciwko ogólnie przyjętym zasadom. Pragną równouprawnienia kobiet i mężczyzn, chcą samodzielnie kształtować swoje życie i wybierać sobie przyszłych małżonków.

Klara - kłótliwa, złośliwa i pełna temperamentu - jest przeciwieństwem typowej bohaterki powieści romantycznych. Otwarcie wyraża swój sprzeciw, mówi o swoich wątpliwościach. Jest bystra, inteligentna i aktywna.

Dziewczęta składają przyrzeczenie, że nigdy nie zakochają się i nie zostaną żonami. To raczej nietypowa postawa dla romantycznych bohaterek i bohaterów, dla których miłość była sensem istnienia, a jej brak często doprowadzał do obłędu czy samobójstwa. Postawy bohaterów „Ślubów panieńskich” były zatem przeciwstawne wobec ogólnie przyjętych konwencji utworów romantycznych.

Można się zastanawiać, czy miłość przedstawiona w utworze Fredry jest miłością romantyczną czy „antyromantyczną”. Model miłości wykreowany przez romantyków zakładał wielkie, pełne namiętności uczucie od pierwszego wejrzenia. Emocje głównych bohaterów utworów romantycznych zazwyczaj łączyły się z cierpieniem czy utratą ukochanej osoby, natomiast miłość ukazana w komedii Aleksandra Fredry - poza epizodem Albina - nie jest przepełniona cierpieniem, nie kończy się obłąkaniem czy samobójstwem głównych bohaterów. Jest radosna, pełna optymizmu, twórcza. Zachowania czwórki głównych bohaterów podczas procesu zakochiwania zmieniają się. Przestają oni się buntować, poznają siłę miłości, rezygnują z rozrywkowego życia na rzecz spędzania każdej chwili z ukochaną osobą. Dzięki takim zabiegom autora, miłość zaprezentowana z „Ślubach panieńskich” jest bardziej autentyczna i prawdziwa niż w innych utworach romantycznych.

Aleksander Fredro w komedii „Śluby panieńskie” ośmieszył najbardziej charakterystyczne dla epoki romantyzmu postawy i wzory zachowań. Stworzył bohaterów będących parodią takich postaci jak Werter, Kordian, Lotta czy Gustaw, opisując miłość z innej perspektywy niż mieli to w zwyczaju romantycy. Przeciwstawił się koncepcji miłości, która zawsze prowadzi do cierpienia i wyobcowania głównego bohatera.