Wzorce osobowe średniowiecza: asceta, rycerz, władca – wyjaśnienie i przykłady dzieł

W literaturze średniowiecznej popularne były trzy główne wzorce parenetyczne (czyli wzory postępowania w życiu): ascety lub świętego, rycerza oraz władcy.

1. Asceta/święty
Asceta jest to osoba, która wyrzeka się wartości doczesnych. Człowiekowi, który postawnowił poświęcić swoje życie Bogu nie zależy na zdobyciu majątku, sławy czy też miłości rozumianej jako zaspokojnenie swoich potrzeb lub miłości nieerotycznej, ale występującej między kobietą a mężczyzną. Dla ascety ważny jest tylko i wyłącznie kontakt z Bogiem. Żeby być umiłowanym synem Chrystusa średniowieczni święci rezygnowali ze wszytkiego, wydawali swój majątek i żyli w ubóstwie lub nawet w nędzy.

Najbarzdiej znanym przykładem średniowiecznego ascety jest święty Aleksy. Pochodził on z bardzo bogatego domu. Miał za żonę młodą kobietę, która darzyła go wielkim uczuciem. Postanowił jednak wyrzec się tego wszytskiego i poświęcić swoje życie kontemplacji boskiej natury. Opuścił małżonkę przed nocą poślubną i wyruszył w podróż. Tułał sie po świecie przez wiele lat, aż pewnego dnia powrócił z powrotem do domu. Nie zdradził jednak swojego imienia i nierozpoznany żył pod schodami własnej posiadłości, pozwalając aby służba uwłaczała jego godności.

Drugim przykładem średniowiecznego świętego i również ascety, był święty Franciszek z Asyżu. On również pochodził z bogatej rodziny. Tak samo jak Aleksy wyrzekł się majątku i rodziny, aby w pełni cieszyć się wolnością od spraw tego świata. Franciszek jednak nie umartwaiał się w takim stopniu jak Aleksy. Był człowiekiem radosnym i cieszącym się każdą chwilą. Zwany był przez wielu biedaczyną bożym, ponieważ istonie żył w ubóstwie.

2. Rycerz
Drugim wzorcem parenetycznym występującym w literaturze tej epoki był wzorzec rycerza. Dobry szlachcic parający się walką powinien być mężny, uczciwy, odważny i religijny. Powinna go cechować także kurtuazja w stosunku do dobrze urodzonych panien i dam. Winien także okazywać szacunek przeciwnikom na polu walki, pamietając o zasadach etosu rycerskiego. Rycerz powinien także poświęcać się dla swojej wiary. Największym wyróżnieniem dla niego była śmierć na polu walki w obronie wiary chrześcijańskiej. Doskonałym przykładem tego wzorca parenetycznego jest Rolland z „Pieśni o Rollandzie”.

3. Władca
Ostatnim wzorcem parenetycznym tej epki jest ideał władcy. Panujący, podobnie jak rycerz, powinien być osobą odważną, mądrą, sprawiedliwą i religiją. Król powinien przede wszystkim dbać o to, aby jego pddani żyli zgodnie z zasadami etyki. Sam powinien równie restrykcyjnie przestrzegać zasad moralanych. Ważne jest także to, aby sprawował rządy tak, aby dobro ogółu było ponad wszystko. Przykładem dobrego władcy może być Bolesław Chrobry opisany w „Kronice“ Galla Anonima.